Vluchten kan niet meer

"Zoals je zou moeten weten ben ik zonder bepaalde reden vertrokken, al had ik misschien wel een paar onbepaalde redenen – onuitsprekelijke gevoelens en onuitsprekelijke geheimen en onbegrijpelijke gevoelens, gevoelens over geheimen en gevoelens over feiten en gevoelens over gevoelens, en omdat die allemaal on-onderkenbaar zijn, kunnen we ze dan derkenbaar noemen? Waarom zijn we elkaar ooit gaan derkennen? Waar kwam die derkenning vandaan en waarom konden we ons er niet meer van loswrikken en waarom waren we nooit meer samen, maar altijd alleen in elkaars gezelschap?"

De jonge, carrièretechnisch gezien succesvolle vrouw Elyria besluit zomaar, van de ene op de andere dag, het leven dat ze zorgvuldig heeft opgebouwd in de voorafgaande jaren op te geven en te vertrekken. Ze laat haar New Yorkse hebben en houwen achter en stapt op een vliegtuig naar Nieuw Zeeland. Een enkele reis, geen retourticket. Niemand in haar omgeving begrijpt precies waarom, haar echtgenoot allerminst. Elyria zelf begrijpt het eigenlijk ook niet helemaal. Klinkt misschien als een dertien in een dozijnroman over een verwarde, lichtelijk verwende, dertiger met een vroege midlife crisis. Dat is Elyria misschien ook wel een beetje. Toch weet het debuut van de Amerikaanse schrijfster Catherine Lacey snoeihard te raken.

De beslissing van Elyria is impulsief en een vooropgezet plan heeft ze dan ook nauwelijks, daar aan de andere kant van de wereld. Ze lift van plek naar plek, stapt bij de ene na de andere volslagen vreemdeling in de auto. Ze knoopt gesprekken aan, houdt mensen die interesse tonen op afstand en wordt verstoten en weggeduwd door andere mensen. Stukje bij beetje komen we meer te weten over Elyria. Over haar gestorven adoptiezusje en over haar huwelijk met een wiskundeprofessor, bijvoorbeeld. Lacey brengt de lezer op soms bijna oncomfortabele wijze samen met Elyria: haar persoonlijke geschiedenis en haar gedachten die meer dan eens verwarrend of zelfs bizar zijn. Niemand is ooit verloren is een bijna klassieke stream of consciousness-roman die de grilligheid van de vertelster genadeloos blootlegt. Dat is best lastig soms: je weet niet of je om Elyria moet geven of dat je haar vreselijk irritant moet vinden.

Daar ligt echter wel de grote kracht van dit boek. Want is het leven niet vaak vluchtig en ongrijpbaar? En denken we niet allemaal wel eens: ik kap ermee, ik ga er vandoor? Lacey legt haar vinger op alle zere plekken en wel op zo’n poëtische manier dat je niet anders kunt dan verder lezen, hoe clichématig dat ook klinkt. Toch geen dertien in een dozijn-roman, dus.

Niemand is ooit verloren is bovenal een roman over vervreemding: vervreemding van jezelf, vervreemding van de mensen om je heen en de mensen van wie je houdt en vervreemding van het leven dat je eigenlijk had moeten of had moeten willen leiden. Niemand is ooit verloren is het soort boek dat je leest met een potloodje in de hand, om de zinnen die je mooi vindt en die je later wel drie, vier keer opnieuw wil lezen aan te strepen. Vluchten kan niet meer, lijkt Laceys credo te zijn. En vluchten van jezelf is al helemaal geen optie.