Te onpersoonlijk en te impliciet

"Angst stuurt ons sinds de oorsprong van hoek naar hoek, jaagt ons op en achtervolgt ons met ziektes, geweld en pijn, en door de geschiedenis laten we het lijken alsof die kriskras van hazensprongen een rechte lijn vormt. In de schoolboeken wordt een horizontaal, tweedimensionaal vlak getekend, en dat is dan onze schijnbaar vooraf geplande vooruitgang. De waarheid is dat we weglopen van het verleden, niet de toekomst tegemoet stormen."

De succesvolle kunstenaar Igor Nast zit op een bankje in Venetië als hij een verontrustend telefoontje krijgt van zijn halfbroer Robert. Hun vader, Hans Nast, ligt onverwacht op sterven. Halsoverkop moet Igor, die in Venetië is voor een van zijn exposities, op weg naar het huis van zijn vader in Luzern in Zwitserland om hem nog een laatste maal te kunnen zien. Hij is niet de enige die naar Zwitserland moet afreizen: Hans Nast heeft een rijk leven geleid en diverse kinderen bij diverse vrouwen op de wereld gezet. Een bonte verzameling van mensen dus, samengebracht in één huis om afscheid te nemen van een vader die geen van allen echt goed gekend heeft. Aldus het verhaal van Wanderland, de vijfde roman van de Vlaamse auteur Paul Baeten Gronda (1981).

Het boek begint goed en grijpt de lezer direct bij de lurven. Het eerste beeld is dat van Igor Nast in een verhoorkamer op een politiebureau in Slovenië, waar twee agenten hem het hemd van het lijf vragen. Igor geeft schoorvoetend toe dat hij degene is die Hans Nast voor het laatst in leven heeft gezien en dat hij flinke ruzie met hem heeft gemaakt, vlak voor diens dood. Gronda vervolgt zijn verhaal in Venetië, naar dat bankje waar Igor te horen krijgt dat hij zo snel mogelijk naar Luzern moet komen. Veelbelovend, dus: want wat is daar gebeurd en wat heeft Hans Nast in de laatste dagen van zijn aflopende leven naar Slovenië gebracht, samen met een van zijn zoons die hij al jaren niet heeft gezien?

Helaas: Gronda weet de spanning niet vast te houden en het verhaal verslapt snel. Het boek leest als een trein, maar niet op de goede manier. Gronda’s vertelling springt vliegensvlug van hot naar her en de geschetste scènes zijn te kort, te vluchtig en te diffuus. Van de schijnbaar onbereikbare liefde Charlie Days die in LA woont, tot Igors halfbroers Robert en Hans junior: elk personage is vlak en onuitgewerkt, hun motivaties en gedachtegangen te onpersoonlijk en impliciet. Gronda roept meer vragen op over zijn personages dan hij beantwoordt en de hooggespannen verwachtingen die hij met de eerste bladzijden opwekt, worden niet waargemaakt.

Gronda’s schrijfstijl is hier en daar bijna adembenemend prachtig, dat wel. Hij beschrijft jeugdherinneringen van Igor Nast op levensechte wijze en zijn levensobservaties zijn soms pijnlijk treffend. Gronda’s stijl is subtiel en zijn schets van Igors leven is voelbaar troosteloos en melancholisch. Wanderland bevat echter van alles wat: kunsthandel en natuurkunde, maar ook meer psychologische georiënteerde thema’s zoals eenzaamheid, familieperikelen en natuurlijk liefde. Het is een wirwar van thema's zonder overtuigende samenhang. Wanderland wil te veel en bereikt daarmee te weinig. Gronda laat de lezer dan ook onbevredigd achter.