4328. Dochter van een zwarthemd

4328: Dochter van een zwarthemd
Van: Bianca Mastenbroek
Uitgeverij: de vier windstreken
Het boek Dochter van een zwarthemd is een waargebeurd verhaal. Het is gebaseerd op het leven van mevrouw Buursma (in het boek noemt zij zich Antje). Het boek heeft twee tijdlijnen die door elkaar heen lopen. Het boek wisselt af tussen haar leven na de oorlog in de barakken van Westerbork en tijdens de oorlog thuis met haar ouders in Assen. Als de oorlog begint leeft Antje nog een onbezorgd vrij leven, ze is dan pas 13 jaar. Dit verandert als haar vader een baan aanneemt bij de Weerbaarheidsafdeling (WA) van de NSB en in de organisatie een belangrijk persoon wordt. Haar vriendinnen willen haar niet meer zien, ze wordt gepest op school en uitgescholden op straat. Volgens Antje wil haar vader alleen strijden voor zijn landgenoten en is hij tegen nazistische ideologieën en de bezetting van de Duitsers. Ze snapt niet waarom iedereen opeens tegen haar en haar familie is, haar vader wil alleen het Nederlandse volk helpen. Later in het verhaal ziet ze wel in dat haar vader steeds meer verantwoordelijk wordt voor allerlei misdaden.
De tweede tijdlijn van het verhaal begint nadat ze is opgepakt samen met haar dan zieke moeder. Ze leeft in kamp Westerbork samen met landverraders die de Nazi’s hebben geholpen. Haar haar wordt afgeschoren. Ze is nu geen Antje meer maar een nummer 4328. Door de mishandelingen en honger, voelt ze zich een “dier”. Is het eerlijk dat Antje gevangen wordt genomen voor haar vaders misdaden?
Over de schrijfster:
De schrijfster van het boek is Bianca Mastenbroek ze is opgegroeid in De Moer (een heel klein dorpje in Brabant) en woont sinds 1995 in Eindhoven. Ze was al vanaf heel jong dol op lezen en schrijven. Ze heeft techniek en Maatschappij gestudeerd aan de TU Eindhoven. Door haar studie en later werk als milieuadviseur had ze geen tijd meer om veel te schrijven. Ze miste het schrijven heel erg en ze besloot in 2005 te stoppen met deze baan en haar dromen te volgen. Op haar website staat dat in 2008 haar eerste boek uitkwam, een historische roman over de heksenvervolging. Sindsdien heeft ze meer dan veertig boeken geschreven. Ze schrijft zowel voor kinderen, jongeren en volwassenen, van prentenboekjes tot historische romans. Ze geeft ook cursussen AVI-kinderboeken schrijven. In 2019 won ze de Jonge Beckman en de Thea Beckmanprijs, hier is ze heel trots op. Dochter van een zwarthemd is gebaseerd op een interview. Mevrouw Buursma wilde graag haar levensverhaal vertellen en Bianca Mastenbroek mocht dit voor haar tot een boek verwerken.
Mijn mening:
Ik heb meerdere boeken gelezen over de tweede wereldoorlog, maar dit boek vond ik echt een andere kijk geven op de tweede wereldoorlog. Normaal zijn de boeken geschreven vanuit een jood of verzetsstrijder, maar in dit boek zie je het van een andere kant. Er zijn onverwachte slachtoffers gevallen in de oorlog, de familieleden van NSB’ers werden als fout behandeld, ook al waren zij kind of ziek. Het vertelperspectief van het boek is vanuit de ik-verteller. Ik vind dat je daardoor goed kan inleven in de gedachtes van Antje en alles wat ze meemaakt in het boek. De schrijver heeft het boek ook echt zonder oordeel geschreven, waardoor ik echt mijn eigen mening kon vormen over wat goed en fout was aan Antje en haar vader.
Antje is het enige ronde personage, alle andere personages zijn platte personages, bijv. haar moeder, vader en vriendinnen. Dit is omdat het verhaal vanuit Antje zelf is geschreven en je dus alles van haar te weten komt en met haar meeleeft. Door het gebruik van 2 tijdslijnen, wordt er steeds terug en vooruitgeblikt en blijf je nieuwsgierig wat er in de andere tijdslijn gaat gebeuren. Het thema van het verhaal is schuld: is Antje schuldig aan wat haar vader heeft gedaan? Het motief van het verhaal is ‘wat is goed en wat is fout?’
De functionele ruimte van het verhaal, het concentratiekamp, is groot, omdat er veel wordt omschreven hoe het leven daar is. Dit is belangrijk om een indruk te krijgen hoe zwaar de straf is die ze krijgt. De plaats in de andere verhaallijn, haar huis in Assen is iets minder belangrijk voor het verhaal, maar het geeft wel een indruk van hoe Nederland achteruitging in de oorlog. De stijl is beschrijvend, ze beschrijft haar gedachten als de omgeving heel precies en ze gebruikt ook dialogen om de situatie goed te omschrijven. Ze maakt veel gebruik van leestekens, zoals aanhalingstekens. De zinnen zijn kort tot middellang, waardoor het prettig leesbaar is.
Het is een historische roman die begint met een motto van L.A. Rodrigues Lopez. De schrijfster heeft zijn tekst gebruikt, omdat hij kritisch was op de Nederlandse regering in ballingschap tijdens de tweede wereldoorlog. Bovendien heeft hij zelf een tijd in een kamp gezeten na de oorlog. Deze tekst staat in een boek die door hem uitgebracht is na de oorlog, waarin hij zijn kritiek beschrijft over hoe de Nederlandse politici met de oorlog en afwikkeling daarvan zijn omgegaan.