Weinig kunst, wel veel nieuwe inzichten
Esi Edugyan, een Canadese schrijfster en dochter van Ghanese immigranten, kennen veel lezers waarschijnlijk van het met een Booker Prize genomineerde Washington Black. In het licht is Edugyans eerste non-fictie boek dat naar het Nederlands vertaald is en wel door Catalien van Paassen.
Op de kaft zien we een uitsnede van David Martins Portrait of Dido Elizabeth Belle Lindsay and Lady Elizabeth Murray. Waar een Zwart persoon in de Gouden Eeuw altijd in de marge werd afgebeeld, als ondergeschikt, zien we op dit portret twee elegant geklede meisjes. Naast elkaar. Ogenschijnlijk gelijk aan elkaar. Nieuwsgierig gaat Edugyan op zoek naar het verhaal achter Dido. Ze stelt zichzelf de vraag ‘Waarom zetten we sommige verhalen buitenspel en mythologiseren we andere?’.
'Mensen bestaan niet alleen maar, we betekenen.'
Haar persoonlijke zoektocht is bezaaid met mooie zinnen en overpeinzingen. Edugyan houdt oude en nieuwe verhalen en standpunten tegen het licht en speelt met verschillende invalshoeken. Ze bekijkt wat ze analyseert open, respectvol en eerlijk en van zoveel mogelijk kanten. Zo geeft ze de lezer, en ook zichzelf, nieuwe inzichten die aanzetten tot (kritisch) nadenken.
‘We willen dat kunst ons naar plaatsen en in levens brengt die we ons anders nooit hadden kunnen voorstellen; maar we zetten ook hekken rond die daden van de verbeelding, door bijvoorbeeld te eisen dat gayrollen alleen door gay-acteurs gespeeld worden, of dat Zwarte schrijvers alleen over Zwarte personages schrijven.’
In het licht start veelbelovend. Dido’s geschiedenis en het schilderij spreken tot de verbeelding en bieden een verrassende kijk op het immigranten- en slavernijverleden van West-Europa. Ook het volgende hoofdstuk biedt ons een nieuwe invalshoek; spookverhalen als onderdeel van onze cultuur. En inderdaad; waarom zien we geesten niet als het gemêleerde gezelschap dat we als levenden zijn? Daarna raken we Edugyan een beetje kwijt als ze uitgebreid ingaat op racial passing aan de hand van het leven van kunstenares Rachel Dolezal. Weliswaar fascinerend, maar behalve dat Dolezal kunstenares is, gaat het hier niet over kunst an sich. Het boek pakt het spoor weer wat op als de schrijfster haar licht werpt op een satirisch Afrikaans ruimteprogramma en films als Black Panther. Maar in het laatste hoofdstuk over Azië is de link met kunst weer ver te zoeken.
Geschiedkundige feiten maken plaats voor overpeinzingen en persoonlijke anekdotes. Feit wordt vaker mening en zonder goede bronvermeldingen in de tekst is het lastig beoordelen wat op onderzoek berust en wat niet. Opmerkelijk is dat de bronnenlijst achterin voornamelijk uit online krantenartikelen bestaat.
‘Deels memoires, deels reisverslag, deels geschiedenis zijn deze stukken bespiegelingen over identiteit en verbondenheid, en over de troostende geborgenheid die verhalen kunnen bieden. Ik ben geen historicus, slechts een verhalenverteller met speciale aandacht voor vergeten verhalen.’
De lezer die denkt een geschiedenisboek in handen te hebben dat uitgebreid ingaat op schilderkunst, film en literatuur komt enigszins bedrogen uit. We hadden misschien meer voorbeelden als dat van Dido en de film Black Panther willen lezen. Desondanks biedt het uitstekend geschreven In het licht goede invalshoeken en nieuwe inzichten en is daarom de moeite waard. Helaas komt de beloofde representatie van Zwarte mensen in de kunst minder goed uit de verf. En dat is jammer, want de boodschap van Edugyan vraagt erom gehoord te worden. De laatste zin uit het hoofdstuk over spookverschijningen is een mooie allegorie van haar boodschap. Als ze een vriendin vraagt waarom ze de geest in haar appartement zo graag wil vastleggen, antwoordt haar vriendin ‘”Hij zou zijn gezien,” zei ze, alsof dat genoeg was.’
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Lisette
Gesponsord
Als Jolenes helikopter crasht in Irak, moet ze terugkeren naar het huwelijk en gezin dat ze onder hoogspanning achterliet. Schrijf je nu in voor de Hebban Leesclub.
Beth leidt een gelukkig leven met haar man Frank op hun schapenboerderij, maar dan komt haar jeugdliefde Gabriel terug, met wie ze als zeventienjarige een intense zomer beleefde. Bekijk alle Boekenweektips.
Fayes vader bedreigt niet alleen haar, maar ook haar dierbaren en levenswerk, het bedrijf Revenge. Ze roept haar vriendinnen om zich heen om de ultieme wraak te plannen. Bekijk alle Boekenweektips.
In concentratiekamp Westerbork doet jonge moeder Catharina alles wat nodig is om haarzelf en haar zoon te laten overleven. Ze gaat als showgirl dansen in het beroemde kampcabaret. Bekijk alle Boekenweektips.
Isabel woont alleen in het huis van haar overleden moeder, waar alles rustig voortkabbelt tot plotseling haar broer Louis met zijn nieuwe vriendin Eva voor de deur staat. Bekijk alle Boekenweektips.
Een onweerstaanbare schelmenroman over Algot Olsson en een bonte verzameling mensen. Algot stort zich op de mooie en hopelijk lucratieve kunst van het distilleren van brandewijn. Bekijk alle Boekenweektips
Een jonge cartograaf vertrekt naar Amsterdam en tekent voor zijn grote liefde in zijn wereldkaart, vlak naast de evenaar, een 'nog onontdekt' eiland dat haar naam draagt. Bekijk alle Boekenweektips.
Op een koude winteravond belandt de zeventigjarige Leah met haar auto in het water. Hoewel de kade al snel vol mensen staat, doet niemand iets. Tot grote frustratie van studente Mirjam. Bekijk alle Boekenweektips.
De meningsverschillen over hoe het tuincomplex bestuurd moet worden, kunnen elk moment weer oplaaien, maar de grootste dreiging komt van de kant van de gemeente. Bekijk alle Boekenweektips.
Philip Dröge duikt in de curieuze geschiedenis van Nederlandstalig New York en New Jersey en doet dat op de fiets. Een boek dat reisgids, geschiedenisboek en road novel ineen is. Bekijk alle Boekenweektips.
Taalwetenschapper Khalid Mourigh gaat de straat op en de scholen langs om straattaal, het gebruik van Engels en de meertaligheid van het Nederlands te onderzoeken. Bekijk alle Boekenweektips.
Aan het begin van de Eindtijd valt de vrijdenkende engel Astoreth naar de aarde. Hij raakt verzeild in apocalyptische avonturen die hem van Amsterdam naar het Zweedse platteland voeren. Bekijk alle Boekenweektips.
Een meisje en een vis denken beiden dat de ander gevangenzit en dus maken ze een wak, maar ze beseffen dat het beter is als ze blijven waar ze zijn. Bekijk alle Boekenweektips.
Terwijl de ambitieuze Pierre groeit in zijn rol op de redactie van een tijdschrift, kelderen de abonneecijfers. Hoe lang moeten tradities en gewoontes in stand worden gehouden? Bekijk alle Boekenweektips.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog raken de levens van Luna en haar vader, de Joodse Rifka, de Indiase Chandar en Thiemen met elkaar verweven op een manier die zij niet voorzien. Bekijk alle Boekenweektips.
Eliza had zes broers, maar alleen Krekel is nog over. Een bangerik, een huilebalk, een blok aan haar been, eigenlijk. Alles gaat mis, maar Eliza en Krekel blijven zoeken naar hun verdwenen broers. Bekijk alle Boekenweektips.
Als de literaire bundel van zware crimineel Derek L. op het punt staat te verschijnen, mag hij tijdens zijn weekendverlof van de gevangenis aanwezig zijn op zijn eigen boekpresentatie. Bekijk alle Boekenweektips.
In dit hartstochtelijke pamflet toont docent Karim Amghar aan hoe mbo'ers nog steeds te maken hebben met onderwaardering, terwijl ze onmisbaar zijn voor de samenleving. Bekijk alle Boekenweektips.
Wanneer Hitler aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog Oostenrijk binnenvalt, moeten vijf hechte vrienden kleur bekennen. Kun je een ander ooit ten diepste kennen? Bekijk alle Boekenweektips.
Iemand breekt in bij Simon en beweert dat ze beiden vastzitten op een alternatieve belevingsvakantie. Het is het begin van een aangrijpende speurtocht. Bekijk alle Boekenweektips.
Stine Jensen verkent hoe mediastormen kunnen ontstaan en hoe je filosofie kunt inzetten om ze te duiden. Bekijk alle Boekenweektips.
Een kleurrijke groep outcasts raakt betrokken bij het mysterie van Salomé Abergel, de beroemde kunstenares die op het hoogtepunt van haar carrière plotseling verdwijnt. Bekijk alle Boekweektips.
Als Hitler aan de macht komt, vluchten Eva en Itzhak naar het conservatieve Zeeland. Daar haalt het gevaar hen in en Eva zal moeten kiezen. Bekijk alle Boekenweektips.
In de persoonlijke verhalen van Rusland-correspondent Iris de Graaf lees je hoe het is om als jonge vrouw verslag te doen vanuit Moskou, in het land van haar grootmoeder. Bekijk alle Boekenweektips.
Het is ronduit indrukwekkend wat we weten van onze moedertaal, wat we ermee kunnen, en hoe we dingen haarfijn aanvoelen. Bekijk alle Boekenweektips.
Sinds 2015 zit Astrid Holleeder ondergedoken, wat enorme impact heeft op haar leven en dat van haar familie. Ze vertelt over de dagelijkse routines, constante waakzaamheid en haar angst. Bekijk alle Boekenweektips.
