Scherpzinnige maar wisselend boeiende zoektocht
Tijdens haar onderzoek naar het werk van acteur en filmmaker Roman Polanski, bekend van onder andere Chinatown en Rosemary's Baby, slaat bij schrijfster Claire Dederer de twijfel toe. Polanski maakte zich in 1977 schuldig aan misbruik van de dan 13-jarige Samantha Gailey. Polanski is een monster. Maar wel een monster die briljante films heeft gemaakt. Mag je dan eigenlijk nog wel naar zijn films kijken en van zijn films genieten? En hoe zit dat met het werk van andere kunstenaars, zoals Michael Jackson, Bill Cosby, Richard Wagner en Pablo Picasso? In Monsters, vertaald door Lidwien Biekmann en Karina van Santen, gaat Dederer op zoek. Wat maakt iemand tot een monster? Heeft niet elk mens een stukje monsterlijkheid in zich? En ben je eens een monster, altijd een monster?
'[Dederer] probeert een zo open mogelijke blik te behouden door de kwestie vanuit alle invalshoeken te onderzoeken.' – recensent Lisette
Monsters kan met recht een onderzoek, of beter nog, een zoektocht genoemd worden. De schrijfster neemt je stap voor stap mee in haar twijfels en haar denkproces. Ze bespreekt wat de kunstenaars monsterlijk maakt, maar ook wat hen meesterlijk maakt. Ze laat je ervaren hoe ze geniet van hun werk en tegelijk walgt van de daden die ze begingen. Je leeft met haar mee als ze via bronnenonderzoek, persoonlijke anekdotes en gesprekken met collega-schrijvers tot nieuwe inzichten komt. Ze neemt ook openhartig en met scherpe blik haar eigen denkfouten en monsterlijkheden onder de loep.
'Maar wacht eens even; wie zijn die "we" die altijd opduiken in kritische teksten? "We" is een ontsnappingsluik [...] het is de stem van de middelmatige mannelijke criticus, die gelooft hoe een ander zou moeten denken [...] Als ik "we" zeg, bedoel ik "ik". Ik bedoel jou.'
Dederers schrijfstijl is persoonlijk, eerlijk, vol humor en soms in your face met hier en daar een scheldwoord en expliciete omschrijving van de monsterlijkheden, begaan door Polanski en consorten. Ze probeert een zo open mogelijke blik te behouden door de kwestie vanuit alle invalshoeken te onderzoeken; man versus vrouw, maker versus kijker, dader versus slachtoffer. Tijdens het lezen mag je met haar meedenken en samen wikken en wegen om tot een slotconclusie te komen.
Een feministische ondertoon is bij dit onderwerp lastig te vermijden. Het feministisch geluid wordt zelfs steeds sterker, aangewakkerd door de ondervraagde mannelijke vakgenoten die veelal schouderophalend over het monsterlijke van hun seksegenoten heenstappen. Het werk moet beoordeeld worden, niet de persoon, vinden zij.
Als de schrijfster op zoek gaat naar vrouwelijke monsters blijft de lijst kort en de monsterlijkheden hadden 'allemaal, zonder uitzondering, te maken met het moederschap – of de nalatigheid daarin.' De keuze van vrouwen om hun gezin te verlaten voor de kunst, is aanleiding voor een betoog over de moeilijkheden van het schrijverschap in combinatie met het moederschap. Als ze dan toch een monsterlijke moordende kunstenares ten tonele brengt, blijkt de moord gedreven door protest, waarmee het toch weer niet zo monsterlijk lijkt. Of Dederer de monsterlijkheid van vrouwen bewust afzwakt of dat ze ze echt niet heeft kunnen vinden, wordt niet helemaal duidelijk.
'In zekere zin is dit een boek over gebroken harten.'
Monsters is een liefdesverklaring aan het prachtige werk van kunstenaars, inclusief het bijbehorende liefdesverdriet wanneer je ontdekt dat de mens achter het werk helaas niet zo prachtig is. De lezer krijgt alle ruimte om zelf tot een conclusie te komen; je krijgt geen hapklaar antwoord op de vraag of je mag genieten van het werk van monsterlijke mannen, want daar hebben 'we' het feitelijk over. Het boek slaat regelmatig zijwegen in en dat zorgt ervoor dat de aandacht, ondanks de goede schrijfstijl, af en toe wegzakt. Monsters voelt ook wat onevenwichtig. Bij sommige kunstenaars, zoals Michael Jackson en Picasso, gaat ze nauwelijks de diepte in, terwijl ze uitgebreide analyses maakt van het werk van bijvoorbeeld Woody Allen. Die analyses zijn dan wel weer bijzonder mooi geschreven.
Wil jij ook meer en leuker lezen? Lees dan dit boek voor de Hebban Reading Challenge van 2024!
Vink er bijvoorbeeld de volgende checklistcategorieën mee af: 'Lees een waar boek' en 'Lees een denkend boek'. Meedoen kan via Hebban.nl/challenge.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Lisette
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
