De zwaluw - hirondelle - the swallow

http://looneybooks79.blog/2025/04/20/de-zwaluw-een-biografie/

Stephen Moss is natuurhistoricus en heeft al heel wat biografieën gelezen van vogelsoorten. Wetenschappers volgenden één bepaalde vogelsoort en schreven daar hun bevindingen rond. Maar deze zijn intussen allemaal al wat passé en Moss schrijft heel graag een geüpdate versie door zijn eigen ervaringen neer te pennen. Eerder verschenen al (in het Nederlands) een biografie van het roodborstje, het winterkoninkje en de uil. In dit boek staat één van de meest sierlijke, snelle en prachtigste vogels centraal. Een trekvogel die elke winter in zijn oorspronkelijke heimat verblijft, het zuiden van Afrika, om dan in de noordelijke hemisfeer te blijven als het lente en zomer is. De zwaluw, hirondelle... the swallow!

Ook nu weer haalt Moss de eerder geschreven literatuur omtrent dit vliegensvlugge insectenetend vogeltje aan en vergelijkt de ervaringen van de auteurs met die van zichzelf. Gelukkig zijn de tijden veranderd want vaak lees je wel dat (om "wetenschappelijke doeleinden") ze de diertjes vroeger vingen en in kooien staken als ze ze al niet gewoon neerknalden. Naast de literatuur komt ook heel wat folklore aan bod waarbij dit vogeltje al dan niet een positief beeld toegedeeld krijgt. De zwaluw is één van de weinige vogelsoorten die heel dicht bij de mensen leven, heel lang zelfs in de huizen van mensen waar het warm was. Ook hier is een kentering in gekomen doordat onze huizen heel goed geïsoleerd worden en er nergens nog plek voorzien wordt om deze dieren te accomoderen. (niet dat ik nu een zwaluwnest in mijn huiskamer wil natuurlijk)

Stephen Moss heeft een heel klare blik op de natuur en de leefgebieden van vogels. En hij ziet ook hoe de shift wordt ingezet, zeker in vergelijking met de literatuur die reeds bestond, waarbij bepaalde soorten, zoals in dit geval de zwaluw, zich hebben moeten aanpassen aan de omstandigheden. Maar dat betekent dat deze dieren voor heel wat uitdagingen staan. Klimaatopwarming zorgt dan ook voor de grootste uitdaging want dé bron van voedsel voor deze vliegende speedsters zijn insecten en net daar zijn er almaar minder en minder van. Ook het materiaal om nesten te bouwen wordt schaarser aangezien veel minder mensen bomen en waterpartijen in hun tuin hebben. En dan heb ik het niet over een stenen fontein, maar over een vijver of een waterplas waar ze de modder van gebruiken om hun nesten mee op te bouwen.

Dit is ook de eerste maal dat Moss zijn vertrouwde leefgebied zelf verlaat om in de 'voet'sporen van een vogel te treden (of moet ik zeggen in de vleugelslag?). Hij verlaat Somerset in de winter om naar Zuid-Afrika te vliegen en daar op zoek te gaan naar de locatie waar heel veel van de zwaluwen naartoe vliegen als ze bij ons wegvliegen om de kille winter te ontvluchten. En dat levert prachtige beelden op én zelfs het spotten van een héél zeldzame zwaluwsoort!

Kortom, dit boek is alweer een heerlijk meevliegen langs de kusten van Europa, door het Afrikaanse landschap naar de bron van al het leven! Het enige dat ik jammer genoeg mis (en dat besefte ik plots bij het lezen van dit boek maar kan gaan over elke biografie van de hand van Moss) zijn foto's van zijn waarnemingen. Hij beschrijft zo mooi locaties waar hij nesten vindt van de zwaluwen die hij volgt of bezoekt en hoe mooi deze diertjes zijn... dan zou het ook leuk zijn foto's van zijn hand hierin te mogen zien verschijnen. Gelukkig voegt hij er wel heel wat tekeningen en prenten aan toe en ik vermoed dat hij geen foto's toevoegt om trouw te blijven aan de auteurs van eerder geschreven vogelbiografieën, die ook geen foto's toevoegden aan hun literatuur.

Ik kijk alvast uit naar een volgend boek van Stephen Moss. (ik weet dat er nog een aantal niet vertaald zijn zoals de spreeuw en de zwaan en ik hoop dat hij ooit ook een boek over de fazant, de merel en/of de eend schrijft. Maakt op zich niet uit welke vogel het wordt... ik lees het sowieso!)