Eigentijdse psychologische thriller

Echt wel heel goed geschreven, deze Italiaanse klassieker. Eigenlijk is het een eigentijdse psychologische thriller. Er wordt de hele tijd gespeeld met de fantasie van mensen, welke een soort wanen zijn. Mensen die arm zijn, die fantaseren over leven in weelde en zich zo gedragen, terwijl de realiteit bitter hard is.

Het is pijnlijk dat deze mensen daar allemaal voor lijken te kiezen ofzo. Alsof waanzin een keus is. Dat is wel een beetje freudiaans gedacht, die ging daar natuurlijk ook helemaal voor dat aan waanzin een overdaad aan fantasie dikwijls schuil ging. Ik durf wel te betwijfelen of dat zo is. Naast middelengebruik of medicatiebijwerkingen zijn trauma en stress denk ik meer gangbaar nu als wetenschappelijk verklaarbare oorzaak. Het boek is daarmee ook wel een kind van zijn tijd, het is geschreven in de jaren '50.

Er wordt de suggestie gewekt van een correlatie tussen fantasie en waanzin. In dat boek is dat progressief uitgelegd: het begint met de grootouders van Elisa, het versterkte bij de ouders van Elisa (onder invloed van sociaal economische deprivatie, wat dan wel weer geloofwaardig is) en het culmineert bij Elisa zelf, die helemaal van het padje raakt, ook door het verlies van haar ouders (trauma).

Ik vind het boek in zeker opzicht dus wel gedateerd. Maar dat neemt niet weg dat het wel heel herkenbaar is dat je bepaalde vormen van wensdenken hebt die eigenlijk helemaal niet constructief zijn. De sociaal economische teloorgang van de familie en het verlies van familieleden wordt minder uitgediept in sociale zin, wat dat betekent. Maar doordat dat allemaal in eenzaamheid wordt beleden is de waanzin natuurlijk des te groter en het psychologische literair effect sterker.

Verder geeft het boek een mooi beeld van de Zuid-Italiaanse armoede en cultuur. Het katholicisme, de mooie sier, de gekscherende drang naar lichtzinnige frivoliteit. Het buitenleven, de luiken om de hitte buiten te houden. De emotionele overgave, je zou het passie kunnen noemen en de kwetsbaarheid die dat met zich meebrengt.

Op het moment van dit schrijven ben ik op blz. 690/870. Ik wil hem nog wel uitlezen, maar ik vind het wel een opgave.