Uitblinken tijdens het duisterste uur van de Olympische Spelen
Voor de Spelen van 1936 was er veel discussie vooraf – moeten we wel deelnemen aan de Spelen die door het ‘nieuwe Duitsland’ als een politiek instrument worden gebruikt? – maar was het evenement zelf een sportfeest waar nauwelijks een valse noot te horen was. Die kwamen pas later toen het Duitse regime zijn ware gezicht had laten zien.
Berlijn 1936 is Hitler, Goebbels en Riefenstahl en zal daar altijd mee verbonden blijven. Maar Berlijn 1936 is ook Jesse Owens, Rie Mastenbroek en Tinus Osendarp. Vooral de twee Nederlandse sterren van de Olympische Spelen van Berlijn spelen in het boek van Auke Kok de hoofdrol. Het zijn tragische verhalen van twee Nederlandse topsporters die schitterden op vergiftigde Spelen, zo weten we later. Maar Kok reconstrueert vooral hoe het toen was; voor de sporters, maar ook voor de bestuurders van de bonden die moesten beslissen of de atleten wel of niet naar Berlijn zouden afreizen. Een grote rol was daarbij weggelegd voor Karel Lotsy, de man die de Olympische gedachte in Nederland in woord en daad uitdroeg en de sporters en de fans warm probeerde te laten lopen voor de Olympische Spelen.
De verwachtingen in Nederland waren hooggespannen wat betreft onze zwemtalenten Willy den Ouden en Rie Mastenbroek, twee meisjes van 18 en 17. En voor de baanwielrenner Arie van Vliet en voor Tinus Osendarp, de sprinter uit Rijswijk die zich misschien wel kon meten met de supersnelle Amerikaan Owens. Kok reconstrueert de Nederlandse equipe, die ‘rommelig en ongedisciplineerd’ vertrok richting de Olympiade, maar daar deels (de mannen dan) terecht kwam in een idyllisch Olympisch dorp. Voor de vrouwen, onder wie de zwemtalenten van Ma Braun, was het allemaal wat simpeler. Vervolgens was er de openingsceremonie en de binnenkomst van de teams die langs het ereterras met daarop Hitler, Goebbels en Göring moesten lopen. Gingen ze salueren en hoe, of toch maar helemaal niet? Het waren toen al lastige afwegingen, zo blijkt. De Nederlandse atleten besloten helemaal niet te groeten en zullen daar jaren later blij om zijn geweest.
Rie Mastenbroek zal voor eeuwig de boeken in gaan als de keizerin van de Spelen van 1936. Drie keer won ze goud, een keer zilver. Tot dan toe de beste Olympische prestatie ooit voor een Nederlandse olympische sportster, tot Fanny Blankers-Koen twaalf jaar later in Londen 1984 naar vier keer goud zou sprinten en springen. Kok laat Mastenbroeks zoon Otto vertellen hoe Rie dertig jaar na ‘Berlijn’ Fanny Blankers-Koen begroet op de Albert Cuypmarkt en daar straal genegeerd wordt door ’s lands beroemdste atlete. Rie was de ster van die verguisde Spelen. Fanny, als jonge atlete ook al aanwezig in Berlijn, werd de ster van de grote positieve naoorlogse Spelen en distantieerde zich van 1936.
1936 is ook het verhaal van Osendarp, de sprinter die met twee keer brons achter de ongenaakbare Amerikanen de bijnaam ‘de snelste blanke van de wereld’ kreeg. Osendarp liet zich voor het arische karretje van het Dritte Reich spannen en werd zo gaandeweg het pad van zijn latere collaboratie ingeduwd. Koks hoofdstuk over de naoorlogse boetedoening van de sprinter – na zijn gevangenisstraf van twaalf jaar omdat hij in de oorlog medewerker was van de Sicherheitsdienst - is een aaneenschakeling van tragische momenten.
Riefenstahls Olympia, de film over de Spelen van 1936, zou in 1938 uitkomen en was een ode aan de schoonheid. De schoonheid van de sporten en van het menselijk lichaam. De Spelen zelf en de deelnemers zouden later niet zo herinnerd worden. Voor de Nederlandse topsporters die een ongekende prestatie neerzetten in Berlijn 1936 is dat treurig. Voor hen is 1936. We gingen naar Berlijn.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Luc Wierts
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
