Binnenvaartschip De Alphons Marie reïncarneert in een biografie
Corine Nijenhuis kocht samen met haar vriend in 2006 het binnenvaartschip De Henriëtte, nadat ze verliefd was geworden op de neus. Het binnenvaartschip had dienst gedaan als cementschip, maar eigenaar Leen de Jong had het schip te koop gezet en bovendien introduceerde hij het stel bij de eigenaar daarvoor, Maria van Utrecht. Zo openbaarde zich langzaam de geschiedenis van de Henriëtte, die, zo kreeg ze van oud-eigenaresse te horen, daarvoor de Marjan en zelfs de Annigje had geheten. Nijenhuis dook dieper in het verleden en zo begint haar boek Een vrouw van staal na een korte introductie en beschrijving van het schip. In 1901 rolde de Alphons Marie van de werf bij de gebroeders van den Adel in Papendrecht. Wat volgt is niet alleen een biografie van een schip, het is een eeuw geschiedenis van de Nederlandse binnenvaart.
De Alphons Marie die in 1901 te water gaat lijkt in niets op het schip dat Nijenhuis ruim een eeuw later koopt. Het is dan ook nog een klipper met de echte neus van een klipper. Het schip had één mast en was ook nogal wat meters korter dan de huidige gemotoriseerde versie. Wel was de Alphons Marie bedoeld als vrachtvervoerder. Eigenaar Adrianus Vermeulen uit Roosendaal liet het schip bouwen, een stalen klipper, voor de tijd een modern schip, voor de vrije koopvaart. Als het schip klaar is, is de schipper zelf al 68 jaar oud, maar dat weerhield hem er niet van nog twaalf jaar op het schip te varen, de laatste jaren samen met zijn oudste zoon Jan. Totdat een woeste oversteek op de Oosterschelde Adrianus noodlottig wordt. Onder een deken van ‘Zeevlammen’, de naam die Adrianus gebruikte voor de zeemist, en daarna een concert van misthoorns voer de Alphons Marie naar huis om Adrianus naar zijn laatste rustplaats te brengen. Het schip gaat over op Jan, maar het zal toch geen familiestuk blijven. Hij neemt in 1923 het besluit ‘aan wal’ te gaan na een woeste nacht op de Zuiderzee waarbij vooral zijn vrouw de angst niet meer uit haar lijf krijgt. Hij verkoopt het schip aan zijn knecht Marinus Beije, die haar omdoopt in de Annigje, dezelfde naam als zijn vrouw die ook afkomstig is uit een schippersgeslacht.
Wat al snel blijkt uit Een vrouw van staal: je hebt in Nederland mensen die op een schip leven en mensen van de wal. Dat onderscheid lijkt definitief en zoals Johannes’ vrouw niet kan aarden op het schip, zo blijven Marinus’ vrouw Annigje en ook zijn dochter Maria zich altijd een vreemde voelen aan de wal. Maar wat is dat dan? Dat gevoel van de schippersmensen? 'Wij schippers zijn heel anders dan jullie van de wal', laat ze Maria optekenen. Nijenhuis weet dat goed te vangen. Het gevoel van vrijheid, niet altijd hetzelfde uitzicht en eigen baas zijn.
Pas latere eigenaars van het schip, dat dan al de Marjan en daarna de Henriëtte heet, varen als het ware in vaste dienst. Leen de Jong vaart van IJmuiden naar Koudekerk aan den Rijn om daar cement naar de betoncentrale te brengen. En wel op een volledig gemotoriseerd schip met radar, waar Adrianus Vermeulen in 1901 zijn eigen vracht regelde, turf, of graan en in het seizoen de bietencampagne, maar dan op een schip dat zich nog volledig voortbewoog via zeil. Terwijl om hem heen de vooruitgang voortdendert, de sleepvaart in de mode raakt en schippers voor het eerst motoren in hun schepen plaatsen. Ook de buitenwereld staat niet stil, al komt die maar mondjesmaat binnen bij de schippers en hun families. Natuurlijk, de Tweede Wereldoorlog is ingrijpend voor de schippers, zeker omdat Marinus zijn schip kwijtraakt aan de Duitsers en het pas aan het eind van de oorlog, volledig stukgevaren, geschilderd in camouflagekleuren, terugvindt in Den Helder. De Eerste Wereldoorlog blijft echter buiten de deur, ook de Watersnoodramp van 1953 komt maar zijdelings aan bod en dan met name omdat schipper Marinus het afsluiten van de delta in Zeeland niet toejuicht. De economische crises in de twintigste eeuw zijn wel goed merkbaar in de koopvaart. Op de schepen lijden ze mee.
De keuze van Maria en Jan om te gaan varen voor de cementfabrieken is ook een keuze voor een meer geregeld leven. Om hen heen in de jaren tachtig is de binnenvaart dan al totaal veranderd. Grote laadbakken die geduwd worden door krachtige motoren. Lengte vaak het dubbele van hun schip – volgens collegae ‘een watervlo met radar’. Maar tot aan 2006 houdt het schip, dan de Henriëtte, het vol. En zelfs nu vaart ze nog zo nu en dan, met de nieuwe eigenaren Corine en haar vriend. Alleen niet meer met een vracht.
Een vrouw van staal gaat over een schip dat meer levens heeft dan in 1901 werd gedacht. En zonder de Alphons Marie te kort te doen, is het niet eens een heel speciaal schip, maar een van de velen en nu toevallig het schip van de schrijfster. Daarom is het ook het verhaal van de Nederlandse binnenvaart, van kleine zeilschepen naar grote binnenvaarttankers, van vervoer over het water dat wordt vervangen door de vrachtwagens, al is de binnenvaart nog lang niet verdwenen. Het is het verhaal van schippersfamilies, hun gebruiken en hun taal. Nijenhuis heeft die taal mooi weten te vangen in de geromantiseerde stukken, maar ook altijd dicht bij de feiten en de wereld van de scheepvaart.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Luc Wierts
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
