Eerbetoon Hans van Helden tegen wil en dank
Erik Dijkstra bewijst oud-schaatser Hans van Helden eer met een biografie, maar of de oud-schaatser daar nou zo blij mee is.
Mag je een biografie schrijven over iemand die dat zelf helemaal niet wil? Het blijft lang de vraag tijdens het lezen van Hoe sterk is de eenzame schaatser. Erik Dijkstra, bekend als voormalig Jakhals en van Bureau Sport, blijft volharden in zijn missie om het levensverhaal van de bijzondere en ook aparte schaatser Hans van Helden in een boek te vatten.
Een toevallige ontmoeting in Thialf, waar Van Helden de presentator van Bureau Sport zo snel mogelijk probeert af te schudden, is de aanzet tot deze biografie. Het feit dat Dijkstra Van Helden herkent, terwijl de schaatser zich niet of nauwelijks in het openbaar heeft laten zien in de laatste dertig jaar, laat wel zien dat hij bewondering voor de oud-wereldrecordhouder op de schaatsmijl heeft. Maar is dat voldoende om een boek over diegene te mogen schrijven, als iedere verdere medewerking wordt geweigerd door de hoofdpersoon zelf?
Hans van Helden is eigenzinnig, en soms misschien ook ambivalent in zijn optreden. Van Helden komt van 1973 tot 1981 uit voor Nederland, om zich daarna tot Fransman te laten naturaliseren. Hij is dan getrouwd met een Française en blijft nog tot na de Spelen van 1988 actief in het wedstrijdschaatsen. Op de Spelen van Sarajevo in 1984 grijpt hij met de vierde plaats net naast eremetaal en vier jaar later in Calgary zou hij als 39-jarige namens Frankrijk ook nog deelnemen aan de Olympische Spelen. Van Helden is meestal mediaschuw, maar soms liet de schaatser zich de aandacht wel gevallen. Die dubbele houding geeft Dijkstra een opening en in tegenstelling tot de overvaltechnieken waar mensen met camera’s zich van bedienen – zo geeft de auteur zelf toe – stelt hij zich bescheiden en terughoudend op. Met een omtrekkende beweging langs familie, vrienden, coaches en collega-schaatsers probeert hij de persoon Van Helden in beschrijvingen en uitspraken te vatten. Zo ontrolt zich het verhaal over het leven en de schaatscarrière van de Brabander van de eerste schaatsslagen op de sloot achter de boerderij in Almkerk tot en met zijn internationale carrière voor de kernploeg van de KNSB en als schaatsende Fransman. Wat blijkt, Van Helden is een exceptioneel talent dat voor zijn kwaliteiten veel te weinig heeft gewonnen. De auteur gaat op zoek naar de redenen daarachter. Soms komen die neer op botte pech – dat kon in het schaatsen in de jaren zeventig en tachtig voor de intrede van de overdekte klinische schaatshallen nog vaak gebeuren. Soms was het ook de schuld van Van Helden en volgens de schaatser zelf ook vaak genoeg van anderen. De oud-schaatser kijkt verbitterd en gefrustreerd terug op enkel van de belangrijkste momenten in zijn carrière en met name op het WK van 1976. Daar verspeelde hij in Heerenveen op de slotafstand, de 10 kilometer, zijn leidende positie aan ploeggenoot Piet Kleine. En daar geeft hij anderen de schuld van.
Lang houdt Dijkstra de spanning erin of hij de ondertussen 67-jarige oud–schaatser te spreken krijgt. Die woont ergens boven Bordeaux in Frankrijk, maar kan soms ineens opduiken in Nederland. En natuurlijk of we ook zijn kant van het verhaal te horen krijgen. Dat maakt dat de auteur zelf nadrukkelijk aanwezig is in het boek. Daar hou je van of niet. Dijkstra steekt niet onder stoelen of banken dat hij een bewonderaar van Van Helden is, met name vanwege de prachtige stijl, maar ook door zijn grillige karakter. Toch moet hij ook toegeven dat niet alle verhalen die hij over de Brabander te horen krijgt, een al te florissant beeld van hem schetsen. Ondertussen geeft hij aan hoe hem van alle kanten wordt ingefluisterd om geen boek over Van Helden te schrijven. Iets wat hem juist zal hebben gesterkt in zijn streven dat toch te doen.
Hoe sterk is de eenzame schaatser is een soort roadmovie in boekvorm. Net als in zo’n film is de weg ernaartoe belangrijker dan het uiteindelijke doel. Alle discussies en conflicten rondom de schaatser Hans van Helden rechtvaardigen het dat er een biografie over hem is verschenen, ook al bleef de teller steken op drie olympische bronzen plakken en een keer WK-brons. Of het de definitieve biografie van Van Helden is, of hij alle vragen beantwoordt, blijft in het midden. Maar gezien het beschreven karakter van de schaatser, zal een twijfelachtig zijn of er een boek met meer antwoorden van en over Van Helden zal komen.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Luc Wierts
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
