Philipp Vandenberg is vergeten spanning in te bouwen

Philipp Vandenberg, pseudoniem voor Hans Hartel, heeft in het verleden gewerkt als journalist en literair redacteur voor diverse vakbladen en tijdschriften. Gedurende die jaren verrichtte deze Duitse auteur veel geschiedkundig onderzoek naar diverse tijdperken, en verzamelde zo genoeg interessant materiaal voor een reeks spannende historische thrillers die zich uiteenlopend afspelen ten tijde van de gladiatoren, van de farao’s in het oude Egypte, van de middeleeuwen, enzovoort. De spiegelmaker is zijn dertiende thriller en verscheen begin 2012 bij Karakter Uitgevers.

Michel Melzer is een succesvolle spiegelmaker in de vijftiende eeuw. Hij woont en werkt in Mainz, Duitsland. Zijn zaken lopen gestaag en zijn kunsten worden gewaardeerd door de inwoners van Mainz. Maar als op een dag zijn huis – en daarbij al zijn hebben en houwen – in de brand wordt gestoken, is zijn leven niets meer waard. Hij vertrekt samen met zijn spraakstomme dochter Editha naar Constantinopel om daar een nieuw leven op te bouwen. Het plan is om Editha uit te huwelijken aan een rijke handelaar om zo wat geld te verdienen. Maar het loopt anders dan verwacht. Editha vlucht voor het toegewezen huwelijk en Melzer komt per toeval in contact met een groep Chinezen, die zijn vaardigheden willen gebruiken bij de totstandkoming van de uitvinding van de eeuw: de drukkunst. Deze zwarte kunst – die het mogelijk maakt om teksten sneller te schrijven dan honderd monniken – komt onder de ogen van enkele machthebbers van Kerk en Staat. Melzer raakt verstrikt tussen deze twee conflicterende entiteiten. Hij vlucht naar Venetië, maar ook daar is hij niet veilig; er barst een strijd los om de diensten van de spiegelmaker, die niet van gevaar verstoken blijft. Uiteindelijk vlucht hij terug naar Mainz. Hier zoekt hij steun bij Johann Gensfleisch, een voormalige gezel van de spiegelmaker. Maar is dit wel een goede beslissing?

Het is duidelijk dat Vandenberg een indrukwekkende ‘knowhow’ heeft van de vijftiende eeuw en het ontstaan van de boekdrukkunst. Johann Gensfleisch heet in de geschiedenis eigenlijk Johannes Gutenberg en voltooide in 1455 het eerste gedrukte boek. Vandenberg heeft de werkelijkheid wat verdraaid en er een fictief verhaal omheen gebouwd, waarin Gensfleisch (dus Gutenberg) maar een kleine rol speelt.

In de proloog komen we te weten dat Melzer zijn laatste dagen in een gevangenis doorbrengt en dat zijn levensverhaal wordt opgetekend door een medegevangene. Daar is op zich niets verkeerds aan, maar het wordt wel verwarrend als het verhaal vanuit het oogpunt van andere personages wordt verteld. Melzer kan toch onmogelijk weten wat zich in de hoofden van anderen heeft afgespeeld. Opmerkelijk is ook het feit dat sommige scènes worden geformuleerd in een epische stijl die door lange uitweidingen totaal niet uit de verf komen, terwijl andere worden opgevoerd met een ongepaste haast.
Daarnaast zijn de personages behoorlijk kleurloos. Hun gedrag is vaak onlogisch en onbegrijpelijk. Het is voor mij bijvoorbeeld een raadsel waarom de afhankelijke Editha ineens besluit haar vader te verlaten en hem nooit meer wil zien, terwijl zij voor de oversteek naar Italië ook al wist dat ze zou worden uitgehuwelijkt.

Bij liefhebbers van historische thrillers zal dit boek een onbevredigende indruk achterlaten. Een uitgesproken thriller kun je De spiegelmaker ook niet noemen, omdat het verhaal gewoonweg te weinig kenmerken daarvan bezit. De lezer die een snelle en spannende thriller verwacht, komt bedrogen uit. Philipp Vandenberg is vergeten spanning in te bouwen en lijkt niet te beseffen dat een groot deel van zijn lezers bepaalde kennis niet bezit. Daardoor valt De spiegelmaker als thriller tegen, maar ben ik er wel van overtuigd dat het boek hogere ogen had kunnen gooien als verhalende non-fictie of als historische roman, want daarvan heeft het wel de kenmerken in zich.