De verfoeiing van ‘westerse Marokkanen’

Henri Lambert (1988) is het pseudoniem van Helmer Stoel. Als filosofiestudent in Amsterdam en Toulouse vond hij de tijd een roman te schrijven, waarvan hij het manuscript naar diverse uitgeverijen stuurde. Hij koos uiteindelijk voor De Arbeiderspers, die het uitgaf onder de titel De verstekeling.

De verstekeling begint met een bomexplosie in de metrotunnel vlakbij station Amsterdam Centraal. Karim Hamid, rechtenstudent, heeft een brief in zijn hand om de aanslag op te eisen. Wat volgt zijn de overpeinzingen van Karim de weken voorafgaand aan de aanslag. Wat is er gebeurd waardoor hij nu de gevolgen van een vreselijke aanslag aanschouwt?

Allereerst was er het plotselinge vertrek van zijn vriendin Dascha, die meer tijd voor zichzelf wilde, omdat ze zich te opgedrongen voelde bij Karim. Een nieuwe huisgenoot werd gevonden in de persoon van Joost, een slungelachtige, ietwat onzekere jongen. Karim en Joost struinen Amsterdamse feestjes af op zoek naar meer geluk in hun leven. Het gaat ten koste van Karims studie rechten. Hij verzaakt en voert meerdere gesprekken met zijn studieadviseur. Wanneer hij een spontaan besluit neemt om samen met Joost een midweek naar Berlijn te gaan, om Hugo op te zoeken, neemt alles een andere wending. Hugo heeft een opmerkelijke visie over het leven, die hij maar al te graag wil delen met anderen. Karim is daar gevoelig voor en hoort de levenslessen van Hugo aan. Er ontstaat een vriendschap en de twee leren een hoop van elkaar. Het zelfvertrouwen dat Karim hieruit put, doet hem beslissen op zoek te gaan naar zijn jeugdvriend Amir, die van de aardbodem verdwenen lijkt te zijn. Een keuze met gevolgen…

De verstekeling is een akelig actuele roman. Radicalisering en de weg hiernaartoe worden beschreven, evenals de verfoeiing van ‘westerse Marokkanen’, die zowel in Nederland als in Marokko niet volledig worden geaccepteerd. Maar meer nog is De verstekeling een verhaal over eenzaamheid, onzekerheid en de zoektocht naar je ware persoonlijkheid. Zoals Lambert het schetst: “Het is zinloos om aan een krankzinnige wereld hoge eisen van geluk te stellen.” Het is beter een normaal leven te leiden, tevreden in het vaststaande systeem dan dat je streeft naar ‘de vrijheid van de mens’ of een allesoverheersend geloof. Dat is wat Lambert en hoofdpersoon Karim duidelijk proberen te maken.

Karim worstelt met zijn identiteit. In zijn jeugd al onderscheidt hij zich van zijn vrienden door naar het gymnasium te gaan, terwijl zijn maten tot een lagere opleiding veroordeeld zijn. Continu kampt Karim met twijfels, die hem zijn hele leven achtervolgen. Hij wordt ervan beschuldigd dat zijn zachtaardige karakter niet echt is, dat zijn weke gedrag een masker is om zijn angst om fouten te maken te verbergen. Zowel Dascha als later vriend Hugo slingeren dit verwijt naar hem toe en nemen vervolgens een drastische stap die gevolgen heeft voor hun relatie met Karim. Als ook zijn studie verwatert, verzandt hij in eenzaamheid en gaat een innerlijke strijd aan op zoek naar zichzelf. Klopt het beeld dat men van hem heeft? En hoe kan hij dat veranderen?

Het verhaal kabbelt op een prettige manier voort, geschreven in een prettig leesbare stijl; Karim ontwikkelt zich, durft meer lef te tonen en neemt afstand van zijn lafheid. Het zijn goede ontplooiingen, waarbij je hem als lezer aanmoedigt en je goedkeuring geeft. Maar hoewel het daar wezenlijk niet om draait, ontstaat bij de lezer het verlangen naar enige actie en snelheid. Dit had gepast door bijvoorbeeld de verhaallijn van Amir wat meer uit te werken. Het had de betekenis van het verhaal iets tastbaars gegeven. Ook op het einde, wanneer alles duidelijk is en samenvalt, laat Lambert een spetterende climax (bewust of onbewust) achterwege. Het neemt niet weg dat Henri Lambert met De verstekeling een prima, gedurfde debuutroman heeft geschreven.