Meer dan een spannend boek

Eind vorig jaar verscheen Bloed op sneeuw, een thriller waarmee de Noorse thrillergigant Jo Nesbø aantoonde ook buiten de gebaande paden van de thrillers een briljant verhaal te kunnen schrijven. Bovendien gaf hij hiermee zijn vaste protagonist Harry Hole even rust en stortte hij zich volledig op het leven van een huurmoordenaar. Dit kunstje flikt hij opnieuw in Middernachtzon, wat je als de opvolger kunt beschouwen. Een fascinerend en geweldig verhaal. Wederom. Een man is neergestreken in het dorpje Kåsund in het uitgestrekte Finnmarksvidda, een hoogvlakte in het uiterste noorden van Noorwegen. Hij noemt zichzelf Ulf. Niemand weet wie hij is en wat hij komt doen. Schijnbaar op de vlucht, want bij zich draagt hij een gordel met geld en een pistool zit verborgen onder zijn jas. Zijn eerste nacht brengt hij door in de kerk, waar hij de volgende ochtend wordt gewekt door Lea, de oogverblindende schoonmaakster en Knut, haar rood gekrulde zoon. Ulf doet zich voor als jager. Moeder en zoon wijzen hem de jagershut aan de rand van het dorp, waar Ulf zijn vizier kan richten op sneeuwhoenderen en rendieren. Maar wat Lea en Knut niet weten, is dat Ulf helemaal geen jager is en dat het jagen dus ook niet de reden van zijn komst is. Ulf is een expediteur en een hasj-dealer, in dienst van de beruchte drugsbaas de Visser. Na een mislukte missie stal Ulf geld en dope van de Visser en sloeg hij op de vlucht. In het land van de Samen probeert hij te ontkomen aan de straf van de Visser, wetende dat de Visser iedereen vindt, altijd en overal. Weet Ulf zijn schuilplek geheim te houden en kan hij zijn eigen dekmantel standhouden? Of drijft de streng gelovige bevolking hem tot waanzin en ontdekken ze wie hij werkelijk is?

Ulf, of Jon Hansen zoals hij eigenlijk heet, is een verstoten misdadiger, iemand die voor zijn eigen bestwil de meest vreselijke dingen heeft gedaan. Verscholen in een jagershut in het verre Noorden van Noorwegen leert hij zijn ware ik kennen en maakt hij kennis met zijn menselijke kant. Hij beseft wat eenzaamheid is, hoe het geloof iemand hoop kan geven en hoe verliefdheid voelt. Hij krijgt gevoelens voor Lea en die liefde wekt bij hem – naast een warm gevoel - de overlevingsdrang op die hem overeind houdt en sterk maakt. Ulf is een creatie van Jo Nesbø waar je als lezer een diepe buiging voor wilt maken. Het is alsof Nesbø hem daadwerkelijk heeft gekend en op die manier leert ook de lezer hem kennen. Je leeft met hem mee, gaat hem waarderen en hoopt op een goede afloop. Het getuigt van een knap inlevingsvermogen van de Noorse grootmeester die in het nawoord vertelt in de jaren zeventig en tachtig zelf in het beschreven gebied te hebben gewoond. Dat gegeven brengt het verhaal nog meer tot leven.

Nesbø’s vertelstijl is zo betoverend dat je ademloos leest en wegdroomt in het prachtige verhaal. Het is een genot om door zijn rijk gevulde woordenschat meegenomen te worden. Voor je het weet hang je aan zijn lippen en lees je bewonderend over rendieren, het Læestadiaanse geloof, de Sami-bevolking, sumoworstelen en de schoonheid van het gebied Finnmark. De op de loer liggende spanning hangt als een net boven het verhaal, klaar om de door het verhaal gehypnotiseerde lezers te vangen.

Middernachtzon dient niet beschouwd en beoordeeld te worden als thriller; daarvoor beschikt het over kenmerken die het meer maken dan een spannend boek. Het is omvangrijker en ontstijgt het thrillergenre. De suspense is zeker aanwezig, maar tastbaar en concreet wordt deze nooit, al siddert er gedurende het lezen constant een geladen gevoel door je lichaam. Nee, Middernachtzon is gewoon een uitzonderlijk goed boek en wederom een bewijs dat Jo Nesbø de meest complete Scandinavische schrijver van dit moment is.