Beangstigend actueel

In Nemesis: de slag om Rio wordt het verhaal van Nem verteld. Nem, oftewel Antônio Francisco Bonfim Lopes, was tot zijn arrestatie in november 2011 de meest gezochte man van Rio de Janeiro, misschien wel van heel Brazilië. Hij was de grote baas, de drugskoning van Rocinha, de grootste favela van het land. Misdaadjournalist Misha Glenny zocht Nem diverse keren op in Campo Grando, een van de zwaarst beveiligde gevangenissen van Brazilië en praatte met hem over zijn roerige leven.

Het drugsgeweld in Brazilië ontstond medio jaren ’80 toen het land een belangrijke positie bekleedde als doorvoerroute voor de Europese drugsmarkt. Ook in het land zelf ontsproten drugsfabrieken, doordat de vraag naar cocaïne gestaag groeide. Mede door de gunstige ligging tussen de rijke buurten van Leblon, Gevéa en São Conrado vormt de sloppenwijk Rocinha het centrum van de cocaïnehandel in Rio de Janeiro. Het is in deze favela waar Nem (de baby) als zoon van een alcoholistische moeder en een hardwerkende vader een vrolijke jeugd beleeft. De criminaliteit staat dan nog in haar kinderschoenen, dus groeit Nem op in een voor hem veilige omgeving. Dat beeld is enorm veranderd als Nem volwassen is, hij werkzaam is als kantoormedewerker en een relatie heeft met Vanessa. Hun dochter Eduarda lijdt aan een zeldzame medische aandoening. De behandeling en de dagelijkse kosten zijn te hoog en Nem kan het niet meer bekostigen. Zijn enige uitweg is don Lulu, de drugsbaas van Rocinha. Hij leent Nem het nodige geld, die sindsdien bij de onomstreden leider van de favela in het krijt staat.

Aangezien Nem beschikt over een goed stel hersens, rationele beslissingen neemt en weloverwegen adviezen geeft aan zijn meerderen, klimt hij snel in de hiërarchie van het drugskartel. Dus wanneer don Lulu bij een inval wordt vermoord, is het geen verrassing dat Nem wordt aangewezen als zijn opvolger. Een zware periode breekt aan, waarin hij een stabiele leefethos moet zien te bewaken en het (onnodige) geweld binnen de perken moet zien te houden.

Afgezien van de drie drugsfacties in Rocinha spelen ook de diverse politieorganisaties een belangrijke rol in het vertelde. Hun onderlinge concurrentie valt op, evenals de op de grote schaal aanwezige corruptie en omkoping, die voornamelijk te weiden zijn aan de lage salarissen en de grote druk van de bevolking.

Naast de verschillende interviews met Nem in zijn cel, sprak Glenny ook met tientallen naasten van hem; vrienden, familie, vijanden, politie, vooraanstaande politici en journalisten. Deze gesprekken vormen de basis van het verhaal. Met dit gegeven in je achterhoofd, zal de verbazing over de omstandigheden des te groter zijn.

Hoewel het verhaal traag op gang komt, doordat Glenny je bestookt met locaties (steden, stranden, gebouwen, bergen), laat hij je kennismaken met diverse belangrijke, beruchte personen. In het middenstuk is pas de juiste leesbalans te vinden. Maar als je eenmaal op gang bent, is er geen houden meer aan. Intrigerend is de best passende omschrijving voor het verhaal in Nemesis. Glenny weet het leven en de structuur in een van de gevaarlijkste plekken van de wereld dichtbij te brengen en schetst een levensecht beeld. Armoede, corruptie, geweld, strijd en misdaad gaan hand in hand en behoren tot de orde van de dag. Aangrijpend, maar ook verontrustend, wat Glenny goed weet over te brengen.

Verwacht geen standaard thriller met een fictieve verhaallijn en een geconstrueerde plot. Nemesis: de slag om Rio is namelijk het werkelijke verhaal. Dit is hoe het er aan toegaat in de favela’s, dit is het leven van de echte Nem, kortom: dit is de keiharde realiteit. Nemesis is true crime van de bovenste plank en beangstigend actueel, in de wetenschap dat de Olympische Spelen over enkele maanden in Rio plaatsvinden.