Grauw, donker en onheilspellend

IJsland, 1979. Erlendur en zijn mentor Marion Briem worden opgeroepen naar een warm, stromend meer nabij de Amerikaanse vliegbasis Keflavík. Op deze afgelegen plek, omgeven door moerassig landschap, is een lijk gevonden, in de modder weggezakt. De doodsoorzaak is onbekend. De IJslandse politie tast tevens in het duister over de identiteit van het slachtoffer. Dagenlang blijft het stil; niemand meldt zich over een vermissing. Totdat een vrouw zich aandient, die haar broer Kristvin al een tijd niet heeft gesproken en bang is dat hij de gevonden dode is, wat ook uiteindelijk zo blijkt te zijn. Niemand lijkt te kunnen begrijpen dat Kristvin het slachtoffer is. Hij had geen vijanden, leidde een teruggetrokken, vrijgezelle bestaan en was bedreven in zijn werk als vliegtuigmonteur. Wat is er gebeurd?

Onland kent een trage start, zowel in vertelling van Arnaldur Indridason als in het verloop van het onderzoek. Naast de vondst van het lijk, ligt de focus van Erlendur Sveinsson meer bij een andere zaak. Een verjaarde zaak inmiddels, want de vermissing van het jonge meisje Dagbjört, 25 jaar geleden, heeft zijn aandacht getrokken en hij kan het niet loslaten. Erlendur duikt in de onderzoeken van destijds en probeert alsnog te achterhalen wat er met het meisje is gebeurd.

De titel Onland heeft betrekking op de twee locaties die in het verhaal een belangrijke rol spelen. De dubbele lading van de titel is interessant, daar het ook veel verteld over belangrijke gebeurtenissen uit de historie van IJsland. Boeiende feiten passeren de revue, die het verhaal niet alleen de nodige spanning meegeven, maar ook leuk en leerzaam maken. Wat weet je nu eenmaal over de geschiedenis van IJsland? Indridason laat de lezers door zijn gedetailleerde schrijfstijl de sfeer proeven van deze mysterieuze locaties in Reykjavík, die het verleden van IJsland bekrassen. Grauw, donker en onheilspellend. Het inlevingsvermogen van Indridason is groots en voortreffelijk, zoals we van hem gewend zijn.

De aanwezigheid van de Amerikaanse militairen, tijdens de Koude Oorlog rond de jaren ’80, roept aversie op bij het gros van de IJslandse bevolking. Ze zijn echter wel van militair belang in de verdedigingslinie die in de Noordelijke landen tegen de Russen is uitgezet. Maar de exacte bezigheden van de Amerikanen zijn strikt geheim. Erlendur en Marion mogen zich nergens mee bemoeien en worden dan ook flink tegengewerkt in hun onderzoek naar de dood van Kristvin. Het bevordert de onderhuidse spanning, die niet alleen bij de hoofdpersonages het bloed onder hun nagels vandaan haalt, maar bij ook de lezers het gevoel van onbegrip en ongeloof over de Amerikaanse arrogantie aanwakkert.

Met Erlendur heeft Indridason al jaren goud in handen. Jong, zowel in leeftijd als van geest en daarin uniek ten opzichte van zijn vaak oudere Scandinavische collega’s. Erlendur kan nog jaren mee, getuige ook dit alweer veertiende deel in de reeks. Hij heeft een fascinatie voor vermiste personen en onopgeloste zaken. De exacte reden voor die belangstelling is niet bekend, maar tussen de regels door kan je opmaken dat iets uit het verleden zijn drijfveer is. In Onland laat Erlendur de moord op Kristvin dan ook grotendeels over aan Marion, terwijl hij zich verdiept in de verdwijningszaak van Dagbjört. De twee verhaallijnen zorgen voor een prettige afwisseling. Nergens lopen ze elkaar in de weg en op het eind worden ze bevredigend afgesloten, alhoewel het slot niet bepaald als een verrassing komt, wat jammer is.

Onland is een duistere, grauwe thriller die op details naar het einde sluipt. Eenvoudig ogend, maar meeslepend verteld: het is de pure klasse van Indridason die de lezers aan de pagina’s laat plakken.