Een magisch verhaal, betoverend en fascinerend

“Op een namiddag tijdens een weekeinde in maart stond Dewi Ayu op uit haar graf, na eenentwintig jaar dood te zijn geweest.” Deze bijzondere zin geeft het startschot van Schoonheid is een vloek, de nieuwe roman van Eka Kurniawan (1974), de Indonesische auteur wiens schrijfstijl vaak wordt vergeleken met die van Haruki Murakami (1949). De eerste zin is daar al een bewijs van, daar hij dezelfde fantastische aspecten hanteert. Het is een openingsfrase die kenmerkend is voor de rest van het boek, dat het verhaal vertelt van de invloedrijke prostituee Dewi Ayu en haar gezin, woonachtig in het fictieve dorp Halimunda te Indonesië tijdens de roerige tijden van onderdrukking aldaar. Als prostituee in een luxebordeel groeit ze al snel uit tot een gewilde vrouw bij zowel militairen, vissers en bestuurders. Het geeft haar status en rijkdom. Haar drie dochters – vaders zijn onbekend – kennen een identieke schoonheid als hun moeder, iets wat voor veel aandacht zorgt.

In elk hoofdstuk wordt een ander boeiend personage en zijn/haar verhaal prachtig beschreven. Een door liefde verwoest, schijnbaar perfect leventje is de gemeenschappelijke factor; allen vallen ze voor de oogverblindende schoonheid van Dewi Ayu en haar nakomelingen, en allen kost hen dat hun rijkelijke bestaan. Maar ook de engelachtige meisjes zelf ondervinden hinder van hun schoonheid, waar ze dan ook niet graag mee te koop lopen. Ze worden door veel mannen aanbeden, nagekeken en gestalkt, wat een normaal leven in de weg staat. En wanneer ze uiteindelijk hun geluk - al dan niet gedwongen - hebben gevonden, stuiten ze ongelukkig op noodlottige gebeurtenissen. Het is de reden dat Dewi Ayu hoopt dat haar vierde dochter haar uiterlijk niet erft. Haar wens komt uit, want haar jongste dochter is oerlelijk.

De boodschap van het boek luidt dan ook dat het streven naar perfectie, het volhardend zoeken naar de volmaakte liefde niet altijd het beste is. Een ideaal uiterlijk, beeldschoon, kan zelfs leiden tot narigheden, waardoor het als een vloek kan worden gezien. Zij die vechten voor geluk, treffen juist het ongeluk. Schoonheid kent dus altijd een prijs en dat is wat Kurniawan in dit verhaal duidelijk probeert te maken. Overtuigend is hoe hij dit doet, met beeldende omschrijvingen en een fascinerende vertelling. Op de achtergrond spelen de aangrijpende gebeurtenissen tijdens de koloniale geschiedenis van Indonesië een bijrol, althans zo lijkt het, want de wrede overheersing van de Nederlanders en de Japanners, de politionele acties na de onafhankelijkheid en de massamoorden op communisten hebben wel degelijk hun impact op het reilen en zeilen van de personages. Ze vormen de leidraad van hun handelingen.

Zonder zich daadwerkelijk op het slagveld te begeven, volgt men de strijd tussen de communisten en anticommunisten van een afstand. Door de ogen van bijvoorbeeld de atheïstische kameraad Kliwon, leider van de lokale Communistische Partij en de vissersvakbond. Een knappe man, veel vrouwen vechten voor zijn gezelschap, maar hij blijft liever op zijn veranda wachten op zijn kranten. Maar ook deze afhoudende, gewilde man zwicht voor de schoonheid van een van Dewi Ayu’s dochters en zal uiteindelijk onheil tegenkomen. En dan is daar nog grafdelver Kimono, die door zijn beroep nooit een vrouw heeft weten te versieren, maar op een dag toch iemand ontmoet, terwijl hij juist op dat moment een drukke periode heeft vanwege alle dode strijders die moeten worden begraven. Het zijn stuk voor stuk markante figuren, want naast het gezin van Dewi Ayu geeft Kurniawan tevens kleur aan de overige personages. Iedereen komt tot leven. Iedereen roept een bepaalde empathie op.

Het valt Kurniawan aan te prijzen dat de bovennatuurlijke elementen die hij in zijn vertelling gebruikt niet als hinderlijk overkomen. Het is bijzonder om te lezen over een vrouw die beweert zwanger te zijn geworden na verkracht te zijn door een hond of over communistische geesten die ronddwalen om hun vijanden te treiteren.

Schoonheid is een vloek is een magisch verhaal over een opmerkelijke familiegeschiedenis. De leden van het gezin zijn tekenend; het zullen zomaar klassieke personages kunnen worden die je je nog na jaren zal herinneren. De verteltrant van Kurniawan is betoverend; als een groot verteller verkondigt hij zijn saga. Hierbij verdient hij een groot publiek. Eka Kurniawan is een magiër die de lezers betovert met zijn spreuken en verhalen. Fascinerend, meer van hem!