Een iets te intiem betoog

Na jaren fictief geschreven te hebben over vaders die niet de zijne zijn, is de dood van zijn eigen vader het omslagpunt voor Marcos Giralt Torrente (1968). Toch kwam deze beslissing niet zonder twijfel tot stand, onzeker dat hij is om diverse redenen. Is het leven van zijn vader bijvoorbeeld wel 'romanfahig' genoeg? Interesseert iemand zich überhaupt in het leven van zijn vader (“iedereen heeft een vader en alle vaders gaan dood”)? Wat is de noodzaak en wat zou zijn vader er zelf van vinden? En naast dat, hoe zou Torrente het zelf ondervinden, durft hij zijn ware gevoelens wel te uiten en poetst hij niet onbewust de donkere hoekjes weg? Kortom: durft hij wel eerlijk te zijn? Zijn relatie met zijn vader was immers gecompliceerd, geregeerd door stemmingswisselingen, stiltes en wederzijdse schroom. Het bestond uit wrok en wrevel, maar ook uit ontzag en respect. Toch is Torrente het avontuur aangegaan en schreef hij Tijd van leven, een zeer persoonlijk relaas over een complexe vader-zoon-relatie.

In Tijd van leven - in Spanje onderscheiden met de Nationale Literatuurprijs – schrijft de Madrileen Torrente dus pas werkelijk over zijn vader, vlak na zijn overlijden. Maar hoeveel weet hij eigenlijk over zijn vader? Al vroeg in zijn leven, toen Torrente nog een kind was, verliet zijn vader het ouderlijke huis in en werd hij een soort nomade in het bestaan van zijn moeder en hem. Soms kwam hij langs, deed hij enkele vaderlijke dingen met zijn zoon, zoals het naar school brengen, leren scheren en praten over mannelijke issues, maar verdween hij net zo snel als dat hij was gekomen. Terug naar zijn nieuw opgebouwde bestaan, naar zijn vriendin die hij uit Brazilië kent. Hij was schilder, werd bewierookt door critici en was een graag geziene – en goed verkochte – kunstenaar op exposities. Maar zijn beroep leidde ook tot onzekerheid, zowel financieel als mentaal. En dit had invloed op de relatie tussen vader en zoon.

Continu hadden de twee confrontaties met elkaar. Marcos Torrente, die voor zijn moeder moest zorgen en andersom, zonder vaderfiguur die – volgens hen – maar deed wat hij wilde. Het resulteerde in veel haat en nijd, stille leemtes en uitbarstende scheldkanonnades, waarna ze elkaar tijden niet meer zagen. Toch kwamen ze altijd weer bij elkaar, omdat ze elkaar nodig hadden of domweg omdat ze elkaar misten. Het was een vicieuze cirkel, de vader, de zoon en de vriendin die hij uit Brazilië kende: eenieders wrevel als continue voedingsbodem voor die van de anderen. Toch komt Marcos er tegen het eind achter dat hun band sterker was dan ze beiden hadden gedacht en wijkt hij amper van zijn vaders zijde op diens door ziekte aftakelende leven. Verzoening en inkeer zijn in het laatste gedeelte van het boek de voornaamste emoties.

Hoe schrijnend het verhaal af en toe is, het kent geen gekke gebeurtenissen, punten die zijn vader uniek maken van anderen en echt de moeite waard zijn om over te vertellen. Torrente schrijft heel persoonlijk, wat tot compassie zou moeten leiden, maar vaak juist onpersoonlijk en afstandelijk is. Er wordt veel verteld over weinig. Natuurlijk, de band met zijn vader is bijzonder, maar niet meer bijzonder dan een gemiddelde relatie. De literaire – en af en toe lastig te volgen - schrijfstijl doet daar niks aan af, een enkele keer moet Torrente er zelfs op letten dat hij niet verzandt in zijn gedetailleerde manier van schrijven dat langdradig en saai over kan komen. Het lopende verhaal wordt vaak onderbroken door de hypotheses en overpeinzingen van de auteur, hoe de band tussen hen is ontstaan, wat de emotionele pijlers zijn van hun relatie en de beweegredenen van het contrast ervan. Het stoort, wijdt uit van het werkelijke verhaal en verslapt de greep erop.

Tijd van leven weet niet te pakken en niet te raken, terwijl dit nu juist de essentie van dit verhaal moet zijn. Het is een broze idylle, waarbij de afstand naar de lezer te groot is om de persoonlijke gevoelens van de auteur te kunnen voelen. Voor de auteur een elegisch portret, voor de lezer een iets te intiem betoog.