Rennen om te vluchten, rennen om te redden

“Zoals alle schoolkinderen wist Keita dat de Zantorolanders tweehonderd jaar lang slaven van Freedom State waren geweest, maar dat Freedom State na de afschaffing van de slavernij de meeste zwarten terug naar Zantoroland had gedeporteerd.”

De Afrikaans-Canadese auteur Lawrence Hill (1957), bekend van zijn wereldwijde bestseller Het negerboek, pakt in de opvolger Zonder land opnieuw de urgente kwesties van deze tijd aan. Vanuit het fictieve Zantoroland, een dystopische, zeer arme, zwarte natie wagen avontuurlijke Zantorolanders zich in vissersbootjes de zee op, hun leven riskerend in een poging Freedom State, een van de welvarendste landen van de wereld, binnen te glippen. Daaronder ook Keita Ali, een talentvolle marathonloper, die letterlijk moet rennen voor zijn leven. Hij vlucht vanuit zijn geboorteland Zantoroland nadat zijn vader, een dissidente journalist, wreed is vermoord. Een moeder heeft hij ook niet meer en zijn zus Charity wordt gevangen gezet vlak nadat zij is gaan studeren in Freedom State.

Hoewel Keita in Freedom State vrij is om aan hardloopwedstrijden mee te doen, is het niet veilig. Hij rent – schuilend voor de immigratiedienst - noodgedwongen onder een valse naam (die van de beroemde Britse loper Roger Bannister) en wordt geëxploiteerd door een slinkse coach, een van de vele individuen die alleen maar uit is op geld dat gewonnen kan worden met wedstrijden. Het is niet het enige gevaar waar Keita aan blootgesteld wordt. Ontvoering, afpersing, moord en dreigende schandalen laten hem balanceren op het randje van de dood. De enige mensen die hij kan vertrouwen zijn een knappe politieagente die hij ontmoet tijdens een race, een jonge, slimme en donkere documentairemaker, een ambitieuze invalide lesbische journalist en een vriendelijke oude vrouw met een sterk overlevingsinstinct. Door hen weet hij uit handen te blijven van de rijke autoriteiten. Maar voor hoelang?

Het verhaal laat zich door de luchtige, met veel dialoog doorspekte, prettige schrijfstijl simpel en vlot lezen, ondanks het feit dat de onderwerpen allesbehalve luchtig zijn. Discriminatie, de vluchtelingenproblematiek, de politieke en publieke strijd hierover en racisme; het zijn de zeer actuele thema’s die door Lawrence Hill met een hypothetisch sausje worden overgoten. Zantoroland en Freedom State zijn weliswaar niet bestaande landen, maar ze zijn gemakkelijk te vervangen door de voor ons bekende landen waar deze issues momenteel aan de orde zijn.

Af en toe ontsnapt er tijdens het lezen een 'goh, wat mensonterend' uit je gedachten, maar een ogenblik later besef je dat er op dit moment precies hetzelfde gaande is in de wereld buiten het boek. Het is een confronterende waarheid. Zonder land legt de ellende van de wereld bloot en een diepe buiging voor Lawrence Hill is hiervoor op zijn plaats. Hill vertelt over deze miserie in een zeer vermakelijk en actueel, doch ontroerend en spannend verhaal.

Keita Ali is de ultieme verpersoonlijking van de goedheid van de mens. Hij is de held tegen wie men opkijkt. Zijn hardloopprestaties en zijn gedrevenheid geven de straatarme bevolking het sprankje hoop dat ze nodig heeft. Het geeft de bevolking zicht op een toekomst die ze met hard werken en een portie doorzettingsvermogen kunnen bereiken, net als Keita. Ook Keita zelf wil met het hardlopen zijn doel bereiken: het redden van zijn zus uit de handen van de corrupte regering. Maar waar velen hem bewieroken en helpen zijn doel te verwezenlijken, zien de rijke gezaghebbers een gevaar in hem; iemand die hun beleid in diskrediet brengt. Constant is Keita dan ook op zijn hoede, waakzaam en gereed om te vluchten wanneer er enige autoriteit in de buurt komt. Als lezer sta je langs de zijlijn te roepen dat hij moet blijven rennen. Rennen om te vluchten en rennen om het prijzengeld in de wacht te slepen dat hij nodig heeft om zijn zus te redden. Het sleept je mee en voert het leestempo op. Het verhaal is als een marathon, je leest het als een sprint.

Iedereen zou dit boek moeten lezen. Omdat het een prachtig verhaal is, om de ernst te begrijpen van de huidige perikelen in de wereld en om kennis te maken met de kleurrijke personages. Ontsproten uit het brein van Lawrence Hill, die zich met Zonder land opnieuw een begenadigd verteller toont. Een grandioos, enerverend en aangrijpend verhaal, dat de lezers buiten adem achterlaat, alsof men naast Keita Ali mee heeft gerend.