Vage figuren

Twee vrouwen, compleet anders, vinden de liefde bij elkaar, althans soort van. Tot een relatie komt het nooit en op vakantie lijkt Erica meer geobsedeerd met de vrouw Judy die ze tegenkomen. Toch… Bea lijkt Erica te verkiezen boven haar relatie met Bas. Hij noemt Erica een “gevaarlijk meisje" wegens de gevoelens die ze koestert voor Bea.

Aan Bea’s omschrijving van Erica kunnen we opmerken dat ze vrij jongensachtig is. Om kleding geeft ze weinig en ze draagt vooral herenhemden. Ik vraag me af hoe dat geweest moet zijn voor een vrouw van die tijd. Lesbisch, eigenzinnig, samenwonend met een vrouw die groeiende interesse in haar lijkt te tonen.

Ondanks dat Bea een zwak voor Erica heeft wil ze van die zwakte niks tonen.
Het verwondert me hoe vrij en open er over Erica’s seksualiteit wordt geschreven. Bea daarentegen is meer gereserveerd.

Al met al is het boek een bijzondere inkijk op lesbisch zijn in de vooroorlogse tijd. De nasmaak die het achterlaat is bitterzoet. Je begint Bea’s warmte voor Erica te voelen maar gaat je ook delen in haar zorgen.

Anders dan Bea bewonder ik hoe open Erica zich uitspreekt over haar liefde voor vrouwen, maar we leven tegenwoordig dan ook in een andere tijd. Ik herken me in Erica. In haar onrust, in haar uitspattingen, haar openhartigheid.
Het doet me pijn hoeveel zorgen de oorlog Bea om het hoofd slaan. Nooit eerder heb ik zo nadrukkelijk stilgestaan wat het betekent om zo nabij te zijn van het dreigende gevaar van de nazis. Natuurlijk heb ik erover gehoord en me erover verwonderd, maar de voorafgaande angst krijg je in een boek toch meer mee dan in een geschiedenislesje. Het feit dat ze haar geliefde 6000 kilometer verder wil sturen, om haar veiligheid te waarborgen, raakt me.

De eerste helft van het verhaal doet het me weinig. Ik lees hier en daar een paar bladzijden maar mis de samenhangendheid van het verhaal. Naarmate het ijs begint te smelten en de afstand afneemt in de tweede helft van het verhaal, raak ik er echter in opgenomen. Wel zij er nog zijn de verschillende liefdes van Erica, waar ze meer in op lijkt te gaan dan in Bea. Je gaat je afvragen wat ze nu precies voor elkaar betekenen. De tweede helft van wordt dat een beetje meer duidelijk, eerst leest het vrij gemakkelijk weg, maar al snel komen er de zorgen over de oorlog bij. De spanning neemt dan toe. Bea doet vaak toch nog vrij afstandelijk naar Erica. Alhoewel ze op een gegeven moment wel weer nader tot elkaar komen. Dan is er nog de moeder van Erica die sentiment draagt voor Hitler terwijl Erica half Joods is.
Al met al zijn het een hoop ingewikkelde relaties en verhoudingen die nog ingewikkelder worden door de komst van de Tweede Wereldoorlog. Ik was wel benieuwd geweest hoe het met de personages verder was gegaan als het niet in/voor de tweede wereldoorlog had afgespeeld, maar dan was het mogelijk niet zo makkelijk geweest om homoseksualiteit in zo een positief daglicht te zetten (het boek is uit 1954). De moeder van Erica is zich ook bewust van haar homoseksualiteit en zegt dat ze het niet van haar heeft en moet nadenken over haar rare trekjes zo wordt er op gedrukt dat Erica toch over het algemeen nu in een vrij accepterende omgeving leeft.

De titel van het boek slaat op dat Bea steeds op Erica wacht tijdens haar nachtelijke uitstapjes. Richting het einde van het boek, zegt Bea dit ook expliciet. “Weer was ik de thuiswacht, weer moest ik de nieuwe ontwikkelingen uitzitten.” Maar erg expliciet is het boek over het algemeen niet, ja het is wel op z’n Amsterdams erg direct, maar er zitten toch wat uitspraken in die meer nuance vereisen. En juist door deze geborgenheid word je meegenomen in de tijdsgeest en beleef je de mooie maar ingewikkelde relatie tussen de twee Amsterdamse dames. Al met al is het een aanrader, zeker voor eenieder geïnteresseerd in de tweede wereldoorlog of queer relaties.