De gruwelen van de Eerste Wereldoorlog
Meer dan een broer is een prachtige, rauwe roman over twee Senegalese vrienden - meer dan broers - die samen naar de oorlog in Frankrijk vertrekken. David Diop verhaalt over de harde realiteit in de loopgraven ten tijde van de Eerste Wereldoorlog. Op een mistige ochtend blaast kapitein Armand op zijn fluit. Alfa Ndiaye en Mademba Diop, de twee Senegalese soldaten die ver van huis vechten voor de Franse overwinning, springen samen met hun kameraden op uit de loopgraven om de Duitsers te lijf te gaan. Enkele seconden later ziet Alfa hoe Mademba dodelijk gewond ter aarde stort. Alfa blijft achter in de waanzin van de oorlog en is vastbesloten om Mademba te wreken.
"Bij de waarheid Gods, het is makkelijker om dapper te zijn als je een brede borst hebt, en armen en dijbenen die even dik en sterk zijn als de mijne. Maar de echte dapperen, zoals Mademba, zijn degen die ondanks hun zwakte niet bang zijn voor klappen."
Afgehakte handen als trofeeën
Nadat Mademba dodelijk gewond raakt op een van de slagvelden van de Eerste wereldoorlog neemt Alfa Ndiaye zich voor om zijn jeugdvriend, zijn meer-dan-een-broer, te wreken. Hij doet dit door niet alleen zijn Duitse tegenstanders te doden, maar door met hun afgehakte handen als trofeeën terug te keren naar het Franse kamp. Zijn Franse medesoldaten, die eerst nog bemoedigend lachen, worden al snel bang van zijn 'zwarte magie'. Na de derde afgehakte hand begint hij hen toch echt schrik aan te jagen. Als gevolg wordt Alfa overgebracht naar het lazaret, achter de linies, weg van het slagveld. Alfa weet dat hij in de achterhoede moet 'genezen', omdat het anders ook voor hem einde oefening is in deze wrede oorlog.
"Als je in de oorlog een probleem hebt met een van je eigen soldaten, laat je hem door de vijand doden. Dat is makkelijker."
Ver van huis, op een vreemd continent en omgeven door mensen met een andere huidskleur, die een taal spreken die hij nauwelijks beheerst, vertelt Alfa zijn verhaal – dat van Afrikaanse soldaten die met een geweer in de ene en een kapmes in de andere hand werden gebruikt voor de oorlogsmachinerie. Een treurig verhaal over hoe de Senagelese soldaten werden ingezet als lokaas om de Duitsers te misleiden.
Ook Rachida Lamrabet stelt in haar boek Vertel het iemand het racisme tegen zwarte soldaten tijdens de Eerste Wereldoorlog aan de kaak.
Geweld en liefde, wreedheid en vergiffenis
Meer dan een broer is absoluut niet geschikt voor de gevoelige lezer. Bereid je voor op afgehakte lichaamsdelen en behoorlijk veel bloed. David Diop brengt de gruwelen van de loopgraven uit de Eerste Wereldoorlog tot dichtbij de lezer. En dat komt aan. Het is bijzonder hoe dicht geweld en liefde, wreedheid en vergiffenis, bij elkaar lijken te liggen in deze poëtisch geschreven roman.
"Pas toen je was gestorven begon ik echt te denken. Pas na je dood, in de avondschemering, wist ik, begreep ik dat ik niet meer zou luisteren naar de stem van de plicht, de stem die zegt hoe het moet, de stem die de weg voorschrijft. Maar toen was het te laat."
Wanneer de hoofdpersoon Alfa Ndiaye met verlof naar de achterhoede wordt gestuurd leren we door middel van de tekeningen die hij maakt zijn levensverhaal kennen. Hij vertelt over zijn jeugd in Gandiol, het vertrek van zijn moeder, hoe Mademba en hij meer dan broers werden en hun keuze om naar de oorlog te vertrekken. Met de hoop om Franse staatsburgers te worden. De oorlog zelf heeft hem overigens niet onberoerd gelaten. Dat moge duidelijk zijn.
Zwart en wit
Alfa is hoe dan ook een zeer realistisch en eerlijk personage. Hij is kritisch op zichzelf, alsook op de manier waarop de zwarte soldaten worden ingezet in de oorlog. Hij lijkt beter dan wie dan ook van de betrokkenen te zien hoe de zwarte soldaten als lokaas worden gebruikt. Hoe ze als tweederangs soldaten worden gezien. Meer dan een broer maakt pijnlijk duidelijk hoe witte en zwarte mensen tegenover elkaar stonden, terwijl ze tegelijkertijd naast elkaar moesten vechten.
"Ik vond ze dom, ik vond ze onnozel omdat ze nergens over nadenken. Wit of zwart, soldaten zeggen altijd “ja”."
David Diop schrijft ontzettend goed, waardoor ik het boek op een dag wilde uitlezen. Zijn taalgebruik is magisch. Eenvoudige woorden komen samen in poëtische zinnen, wat door de vele herhalingen bijna een soort mantra's lijken te worden. Een niet zo eenvoudige klus voor vertaler Martine Woudt, lijkt me. Maar haar vertaling van Diops Meer dan een broer hypnotiseert en laat de lezer niet meer los.
De spirituele elementen geven naast al het oorlogsgeweld bovendien ruimte voor schoonheid en verstilling. Meer dan een broer krijgt bovendien een onverwacht einde met een magisch realistische twist.
"Als je denkt dat je vrij bent om te denken wat je wilt, moet je oppassen dat je niet stiekem de vermomde gedachten van anderen binnenlaat, de geschminkte gedachte van je vader en moeder, de gegrimeerde gedachte van je grootvader, de verborgen gedachte van je broer of zus, van vrienden of zelfs van vijanden."
In Meer dan een broer schrijft David Diop op poëtische, maar rauwe wijze over de gruwelen van de Eerste Wereldoorlog. Over hoe het Westen Afrikaanse soldaten inschakelde als wapens en het onrecht dat de zwarte soldaten hiermee werd aangedaan. Een belangrijk onderwerp en een prachtig geschreven boek, waarin ook vriendschap, liefde, gemis en vergiffenis centraal staan.
Deze recensie verscheen ook op Boekvinder.be.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Marcia
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
