Meedogenloze moordenaar

Sinds het succes van Umberto Eco’s De naam van de Roos (1980) hebben tal van schrijvers geprobeerd om een historische roman te schrijven met thrillerallure. De nieuwste poging is van Tim Willocks met De Orde.

In de lente van 1540 wordt een dorp in Oost-Hongarije geplunderd door de Ottomanen. De bevolking wordt uitgemoord en jongetjes worden weggevoerd. De twaalfjarige Mattias is getuige van de gruwelijke dood van zijn moeder en zijn twee zusjes. Vijfentwintig jaar later is hij een vrij man en handelaar. Hij heeft jarenlang voor de Ottomanen moeten vechten en was gedwongen moslim te worden. Nu dreigen de Ottomanen de Orde van de hospitaalridders op Malta te verslaan om vanaf het eiland het Italiaanse schiereiland en de rest van Europa te veroveren. De grootmeester van de Orde, La Valette, wil Mattias Tannhauser op Malta hebben. Want niemand anders weet beter hoe de Ottomanen denken dan hij. Maar Mattias heeft er geen zin in.
Dit verandert als de Franse gravin Carla La Penautier een beroep op hem doet. Zij wil dat hij haar bastaardzoon zoekt. Deze bevindt zich op Malta. Een overmacht van moslimstrijders trekt naar het eiland en Mattias Tannhauser kan haar helpen haar zoon van een wisse dood te redden. Maar op het eiland is ook de meedogenloze inquisiteur Ludovico die het op hem gemunt heeft én die de vader is van het buitenechtelijke kind. Ludovico is op zijn beurt betrokken in een ander intrige waarbij de huidige Paus vervangen moet worden. Hiervoor is de dood van La Valette nodig.
De verdienste van Willocks is dat hij de belegering van 1565 zo getrouw mogelijk weergeeft. Hij beschrijft de omstandigheden waaronder de bevolking tracht te overleven, terwijl een overmacht erop uit is hen tot de laatste persoon uit te roeien.
Een echt goed boek wil De orde niet worden. Willocks verstaat de kunst een verhaal eindeloos te rekken. De eerste tweehonderd pagina's van dit boek zijn bijna om niet door te komen. Ook daarna is het verhaal niet altijd een pretje door de lange intermezzo's die voor de intrige niet van belang zijn. Nooit grijpen de gebeurtenissen je bij de strot.
Wat ontbreekt, is passie: passages die invoelbaar maken hoe zwaar de belegering is. Willocks beschrijft veel in algemene zin: troepenbewegingen; de stank van uitwerpselen en bloed; de opeenstapeling van lijken. Er zijn weinig passages die weergeven hoe Tannhauser zelf strijd levert aan het front. Misschien is dat maar goed ook, anders zou opvallen hoe vreemd het is dat het garnizoen van Malta in rap tempo uitgedund wordt, terwijl alle hoofdpersonen de voortdurende bombardementen en aanvallen van de Ottomanen overleven. Maandenlang.
Mattias Tannhauser blijft een raadsel. In het begin van het boek is hij niet bepaald sympathiek. Hij is een meedogenloze moordenaar en kwelgeest voor zijn vijanden. Later leer je hem kennen als een opportunist die geld wil verdienen aan de tragedie. Waarom hij voor een deel sympathiseert met de Ottomanen - de moordenaars van zijn familie - wordt in dit boek nauwelijks duidelijk. Wellicht was het interessanter geweest als De orde het levensverhaal van Mattias Tannhauser had verteld, zonder een sprong in de tijd te maken van vijfentwintig jaar. Dan was waarschijnlijk ook duidelijk geworden waarom hij gruweldaden pleegt en vooral voor zichzelf opkomt.