Horen, zien en zwijgen?

Over de Tweede Wereldoorlog en de gevolgen daarvan zijn al ontzettend veel boeken geschreven. Wat maakt Dunkelblum zwijgt dan toch tot een boek dat je gelezen moet hebben.
Op de achterflap is al te lezen dat er aan het eind van de Tweede Wereldoorlog een gruwelijke misdaad is gepleegd maar dat alle Dunkelblumers erover zwijgen. Het verhaal speelt zich af in 1989, weer een belangrijk moment in de Europese geschiedenis. Wij weten dat de Muur dan valt en alles wat daarbij hoort. Beide momenten uit de geschiedenis zijn in deze roman verwerkt. Een letterlijke muur valt, maar in het boek lijkt een figuurlijke Muur te ontstaan.
Wat dit boek bijzonder maakt is onder andere het perspectief. We leven mee met veel dorpsgenoten en ook met een onbekende bezoeker. Alle dorpsgenoten hebben wel een geheim naast het grote geheim. Als lezer leef je mee met verschillende dorpsbewoners waardoor je van veel geheimen afweet. De Dunkelblumers zwijgen misschien tegenover elkaar, maar tegen ons als lezers zijn ze open.
Is dit dan een zoektocht naar een geheim waar je aan het eind van het boek achterover kunt leunen omdat je de antwoorden hebt? Nee, dan doe je dit boek te kort. Het gaat veel verder dan een zoektocht. Die zoektocht naar het geheim is voor ons als lezer wel interessant maar voor de dorpsbewoners natuurlijk helemaal niet omdat de oudere generatie wel weet wat er is gebeurd. Het boek zet me aan het denken. Wat doet een gruwelijke gebeurtenis met je, individueel maar juist ook als groep? Kun en mag je over zoiets zwijgen? Is het geen natuurlijke reflex om over zoiets groots te zwijgen? Wat doe je met wat er in het verleden is gebeurd? Gezamenlijke verantwoordelijkheid of individueel? Wat kun je überhaupt met het verleden als je herinneringen niet eens kloppen? Vragen genoeg, die je als lezer tussen de regels door krijgt en die je zelf moet beantwoorden.
De schrijver geeft aan het eind van het boek wel een hint: De groep is sterker dan een enkel geweten, maar misschien is het ook wel andersom: de grote, rechtop gaande en complexe mens, de kroon op de schepping, is zo vreselijk zwak vergeleken bij de groep; weerloos is hij, als een blad dat van de boom gevallen is.
Deze zin is ook gelijk een voorbeeld van de mooie zinnen die in het boek staan. Vanaf de eerste zin is het raak. Menasse heeft veel aandacht besteed aan de stijl van het boek en ook de vertaler, Annemarie Vlaming, heeft een topprestatie neergezet met de Nederlandse vertaling want zelfs woordspelingen zijn vertaald als woordspelingen!
Dunkelblum zwijgt is een intrigerende roman waar je de tijd voor moet nemen. Je moet je niet uit het veld laten slaan door de vele personages. Als je de tijd neemt, is het een rijke roman die je aan het denken zet.