Te veel geschiedenis en te weinig verhaal
Met De ochtendgave levert A.F.Th. van der Heijden zijn eerste historische roman af. Een mengeling van historische feiten en een persoonlijk verhaal over de zoektocht van een man, Caspar Sonmans, naar zijn verdwenen bruid van één nacht. De grote geschiedenis van oorlog, vrede, bezetting van Nijmegen en zelfs de dood van de gebroeders De Witt vermengt zich met het persoonlijke. Maar de geschiedenis overheerst en het lukt Van der Heijden niet om het persoonlijke te laten boeien.
De taal in de roman is helemaal Van der Heijden: groots en meeslepend, met prachtige, beeldende beschrijvingen van alle mooie en vuile dingen die tot het leven horen. Regelmatig schept de taal echter juist afstand tot de lezer. De woorden en spelling zijn bijna overal hedendaags. Maar af en toe, vooral in de gedachten van Caspar, de titels van boeken en in dialogen, klinkt de taal van toen, met spelling en al en ook nog eens cursief. Dat werkt vervreemdend en schept afstand. Bijvoorbeeld als er op de deur geklopt wordt tijdens de huwelijksnacht.
"Seer met de opstyging van de vaar gequelt zijnde wilde ik Aeltje niet onder ogen komen. ‘Schuif maar onder de deur door,’ riep ik. En tot Sara: ‘Heb jij deze bruidskamer als postadres opgegeven?’ "
Het verhaal begint met de onthoofding van oud-burgemeester Roukens in het jaar 1705 in Nijmegen. De hoofdpersoon Caspar Sonmans woont deze als gemeentesecretaris bij. Hij denkt terug aan zijn leven, dat zevenentwintig jaar daarvoor een dramatische wending nam.
Het tweede deel speelt zich af in 1672. Op 9 juli trouwt Caspar met zijn grote liefde Sara in een Nijmegen dat belegerd wordt door de Fransen, op 10 juli is Nijmegen ingenomen en verdwijnt zijn vrouw. De Franse markies Cayolanni vordert een deel van het woonhuis van Caspars ouders en dwingt hem vluchtgeld te betalen voor zijn verdwenen vrouw.
Het derde en langste deel speelt zich weer zes jaar later af, als een terugblik vanuit 1705. Caspar is secretaris van de onderhandelaars voor de vrede en blijkt zes jaar lang op zoek geweest te zijn naar zijn vrouw. Zij stuurt als spionne bij de Fransen gecodeerde brieven die hij moet ontcijferen. Ook blijkt er 9 maanden en een paar weken na de bruiloft een baby te zijn geboren, die Caspar heeft gevonden in een kamer vol bloederige resten van de bevalling. Hij neemt het jongetje, dat hij Putto noemt, mee en brengt het naar zijn ouders. Het is deze Putto, die geneesheer is geworden, aan wie Caspar in het laatste korte deel in 1705 het verhaal van Sara vertelt.
Caspar vindt Sara terug, als maîtresse van Cayolanni, alleen om haar opnieuw te verliezen. Hier vertelt Van der Heijden wel erg expliciet wat de moraal van zijn verhaal is.
"(…) in die spiegelkamer met het hemelbed hadden twee strijders voor onverenigbare zaken tegenover elkaar gestaan. De een streefde het kleine geluk na, de ander het grote. Twee soldaten, en allebei even onvermurwbaar. Toen Sara brak, en toegaf, en het compromis daar was, diende de ondergang zich aan. Wie een compleet mens wilde zijn, moest niet tornen aan de compleetheid van een ander."
Voor liefhebbers van Van der Heijdens boeken is dit een mooie zijsprong van de auteur naar het historische genre, maar als historische roman is De ochtendgave te veel een geschiedenisboek.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Margriet Cobben
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
