Te weinig journalistiek en te weinig verhaal

"Dit boek is gebaseerd op feiten en verhalen. Intimiteiten heb ik willen delen, privégegevens zijn waar nodig afgeschermd." Zo luidt het naschrift van God sta me bij want ik ben onschuldig, de vijfde roman van Arjan Visser (1961). Het roept verwachtingen op, net als de achterflap die spreekt over het liefdesleven van de overleden vader, een bastaardkind en een in drugs dealende zuster die een half jaar in de gevangenis in Spanje zit. Verwachtingen die Arjan Visser niet waarmaakt in zijn verhaal. Daarvoor zit er te veel afstandelijkheid in de positie die hij zelf als hoofdpersoon inneemt, waardoor het geheel te veel leest als een journalistiek verslag van het onderzoek van een schrijver voor zijn roman en niet als de roman zelf.

Arjan Visser, journalist en schrijver, gaat naar Spanje om een week te werken aan zijn nieuwe boek, over een familiebedrijf met zes oude ongetrouwde broers die één voor één sterven. Op de heenweg wil hij zijn zus Alice opzoeken, die met haar man bij Malaga een handeltje in tropische vogeltjes heeft. Zij blijken net gearresteerd te zijn vanwege handel in marihuana en in plaats van te werken aan zijn boek gaat hij op zoek naar de geschiedenis van zijn eigen familie. Eerst voor een artikel, maar al snel besluit hij hier zijn boek van te maken en zo is God sta me bij want ik ben onschuldig de wordingsgeschiedenis van de roman en de roman zelf. Het is geen feit en geen fictie, maar iets er tussenin. Gebaseerd op de eigen herinneringen, die Visser van meet af aan als onbetrouwbaar neerzet. "Ik haal mijn herinneringen zo vaak tevoorschijn dat ze verkreukeld en onbetrouwbaar zijn geworden. Het zijn inmiddels herinneringen aan herinneringen, niet zo of misschien zelfs nooit gebeurd."

De zoektocht naar de geschiedenis van zijn vader begint met een herinnering aan een foto in een Spaanse krant, door de toen veertienjarige Arjan gevonden in de kast thuis in Nederland. Een foto van Fina, het meisje dat ze elk jaar op vakantie in Spanje met haar moeder zagen, en dat bij hen in Nederland heeft gelogeerd. Ze is dood, vermoord door haar moeder. Visser herinnert zich dit als hij  bedenkt hoe zijn zus Alice op hun vader lijkt en hij besluit het uit te zoeken. Wat is er in 1974 gebeurd en hoe was zijn vader betrokken bij Fina en haar moeder?

In Nederland en Spanje worden familie en onbekenden ondervraagd, in levende lijve, via mail, facebook en brieven. Visser stelt verschillende hypotheses op. Misschien heeft zijn vader zowel met Fina als haar moeder een verhouding gehad. Misschien heeft Fina een kind van hem gehad. Hij blijft hierbij in de rol van journalist en wat deze hypotheses gevoelsmatig voor hem betekenen is onduidelijk. Slechts een enkele keer komt Arjan Visser als mens naar voren. Bijvoorbeeld als hij Krit ontmoet, een Nederlandse advocaat uit Madrid. Hij wil zich belangrijk voordoen, maar is zich er tegelijk ervan bewust dat hij opschept.

"Onder deze omstandigheden wilde ik vooral indruk maken, een schrijver zijn. ‘Ik heb vier boeken op mijn naam staan.’ Doe het niet, zeg het niet. Maar ik had het al gedaan. Ik was niet zomaar iemand. Ik deed ertoe. Zie mij, hoor mij, lees mij. Nu niet die nominaties gaan noemen alsjeblieft… ‘Voor mijn debuutroman ontving ik.."

Helaas verdwijnt Arjan Visser het personage daarna weer achter Arjan Visser de journalist. De geschiedenis die hij onthult blijkt bovendien karig. Er worden geen schandalen onthuld en het leven kabbelt voort. Zonder hoogtepunt of spanningsboog. Zo is God sta me bij want ik ben onschuldig als fictie en non-fictie mislukt. Te weinig emotionele diepgang en ontwikkeling voor het eerste, te weinig interessante feiten voor het laatste.