Het is een onthutsende ervaring

om te lezen hoe veel Russische vrouwen, vaak hele jonge meisjes nog, meegevochten hebben in de tweede wereldoorlog.
Svetlana Alexijevitsj verzamelde in " de oorlog heeft geen vrouwengezicht" niet zozeer verhalen over de strijd, maar vooral getuigenissen van menselijke ervaringen. Het gaat over de moeite die deze meisjes zich getroostten om aan het front te komen, om mee te doen en over hoe zij zonder aarzelen de meest zware taken op zich nemen, voor het vaderland, voor Stalin.
Het zijn de ervaringen van scherpschutters, partizanen, tankbestuurders, verpleegsters en artsen. Samen vormen zij het verslag van de niet-heroïsche kant van de oorlog die in de gangbare oorlogsverhalen meestal ontbreken.

Mannen vertellen over het verloop van de strijd, over helden, over strategiëen. Vrouwen horen niet thuis in een oorlog, met hun konkrete verhalen over hoe zij zich voelden, wat zij dachten, hun zorgen over het thuisfront en over de kinderen. Hoe het voelde om gewonden en doden te gaan ophalen terwijl de strijd nog gaande is, hoe het voelde om te doden.
In eerste instantie verscheen dit boek in 1985, maar het was zwaar gecensureerd. In 2005 is het boek opnieuw verschenen, nu aangevuld met de verhalen die de eerste keer van de Sovjetcensuur niet mochten worden opgenomen.

Het oorlogbedrijf blijkt niet toegesneden op deelname van vrouwen, er zijn geen uniformen, er is geen ondergoed . Het weerhoudt de vrouwen niet, in mannenspullen trekken ze de oorlog in met schurend ondergoed en laarzen veel te groot voor vrouwenvoeten.
.....
"Maar het allerergste moest nog komen: Stalingrad. Dat kon je eigenlijk geen slagveld noemen, dat was een stad- met straten, huizen en kelders. Probeer daar maar eens een gewonde uit te slepen! Mijn lijf was een grote blauwe plek. En mijn broek was volledig met bloed doordrenkt . Volledig. De sergeant-majoor brulde vloekend: "Meisjes de broeken zijn op , dus niet om vragen." ...

En dit is nog maar een stukje van het ongemak. De honger, de kou, de heimwee, de angst het bloed en de wonden, de doden en verminkten, en toch ook weer hoop en aandacht, liefde soms, en steeds maar weer de noodzaak om door te gaan, en dan het uiteindelijk het weer thuis komen, het grote kontrast tussen hun harde werk en rol in de oorlog en de vaak scheve ogen waarmee zij thuis werden aangekeken, vrouwen tussen al die mannen, dat zullen wel hoeren geweest zijn...

Een enkel citaat doet dit boek geen recht. De tranen rolden me tijdens het lezen regelmatig over de wangen. Neem de tijd voor deze eerlijke verhalen