Vele levens, vele boeiende verhaallijnen

Stel je voor: je maakt niet alleen eigen herinneringen, maar herleeft ook alle belevenissen die je moeder zijn overkomen. En die van háár moeder, en alle vrouwen vóór haar, tot in de achttiende eeuw. Wat doe je met zo veel levenservaring? En bestaat jouw leven alleen uit jouw tijd op aarde, of omvat het ook de jaren van je voorgangers? Die vragen onderzoekt John Ironmonger in De vele levens van Heloise Starchild, vertaald door Robert Neugarten.

John Ironmonger (1954) is geboren in Kenia en woont en werkt in Groot-Brittannië. Voordat hij als fictieschrijver debuteerde, studeerde en doceerde hij zoölogie en werkte hij in de IT-industrie. De vele levens van Heloise Starchild is zijn vierde roman en na De dag dat de walvis kwam is het zijn tweede die in het Nederlands is vertaald.

Als Ironmonger zich had beperkt tot één personage in De vele levens van Heloise Starchild, dan was dat al een boeiende roman. Heloise is een edelvrouw, wier positie door de Franse Revolutie wankelt. Katya is opgegroeid in Tsjechoslowakije achter het IJzeren Gordijn en droomt van een vlucht naar het vrije Westen. Halley leeft in de jaren 60 van de eenentwintigste eeuw, wanneer kunstmatige intelligentie het dagelijks leven domineert. Ook een New Yorkse ballerina, een Oostenrijks straatkind en een oorlogsheldin passeren de revue.

Ironmonger doet iets origineels met deze afzonderlijke verhalen: hij verbindt ze door al zijn hoofdpersonages de herinneringen van de generaties vóór hen te geven. Waar de vrouwen hun gave aan te danken hebben, wordt mondjesmaat uitgelegd en is voor het verhaal niet belangrijk. Het gaat om de mogelijkheden die hun gave de personages geeft. Hun herinneringen laten hen een familiefortuin zien, dat op hen ligt te wachten. Ze motiveren hen om wraak te nemen op mannen die hen in een vorig leven vreselijk hebben behandeld. Ze sporen hen aan tot een zoektocht naar andere takken van de familiestam. Ze inspireren hen om hun lot in eigen handen te nemen.

'Ik heb op de voorsteven gestaan van een groot schip dat de Atlantische Oceaan overstak. Ik heb gesproken met doctor Freud in Wenen, en ik heb de voorvechter van vrouwenrechten Harriet Taylor Mill ontmoet, en ik heb meneer Darwin horen spreken over wormen. Ik heb de grote luchtballon over de daken van Parijs zien zweven. (…) Ik heb vrijheid gezien, Milan. Weet je wat dat betekent? Vrijheid kan een gevaarlijk idee zijn in Tsjechoslowakije.'

Een alwetende verteller loodst je door het boek heen. Door de levens van verschillende personages te belichten, wisselt het perspectief regelmatig. Net als je in het verhaal opgaat, spring je naar een totaal andere plaats en tijd. Dit blijkt juist de kracht van het boek te zijn. Het leesplezier komt voort uit de manieren waarop afzonderlijke gebeurtenissen, die zo uiteenlopen in plaats en tijd, allemaal in één overkoepelend verhaal passen. Zo ontdek je hoe de keuzes van eerdere vrouwen richting geven aan de levens van hun dochters en kleindochters.

Met zo veel wisselende verhaallijnen, talloze personages in verschillende tijdperken en een chronologie die alle kanten op vliegt, had De vele levens van Heloise Starchild een warboel kunnen worden. Doordat bijna alle hoofdstukken niet alleen beginnen met de naam van het hoofdpersonage, maar ook het jaartal, raak je de draad niet kwijt. Als extra hulpmiddel begint het boek met een stamboom. Alleen in het laatste, enigszins overbodige hoofdstuk schiet Ironmonger uit de bocht en wordt het verhaal te onduidelijk.

De vele levens van Heloise Starchild is een origineel, afwisselend boek, vol uiteenlopende belevenissen van sterke vrouwen. Het is een historische roman, avonturenboek, magisch realistisch verhaal en familiestudie ineen, dat van begin tot eind verrast en ontroert. Het is een boek waarbij je je gedachten niet mag laten afdwalen, maar Ironmongers beschrijvende vertelstijl en zijn verrassende invalshoeken maken het makkelijk om je aandacht erbij te houden.