Mengsel van sciencefiction en bildungsroman
We leven in een tijdperk van technologie, kunstmatige intelligentie en algoritmes. We vragen ons af welke keuzes wij maken en welke de computer voor ons maakt; welke verantwoordelijkheden wij nog riskeren en welke we delegeren naar machines. We vergeten bijna dat iedere ingrijpende technologische toepassing ooit begon als idee van één mens. Het ontstaan van zo’n idee laat Anja Sicking zien in De visionair.
De visionair is het vijfde boek van Sicking (Den Haag, 1965), na onder andere Het Keuriskwartet en Ferrari’s in de hemel. Ze is bovendien essayist en redacteur bij literair tijdschrift Tirade. Voor De visionair verdiepte ze zich in kunstmatige intelligentie en de maatschappelijke gevolgen. Wie meer over dit onderwerp wil weten, kan vooruit met de bronnenlijst op de laatste pagina’s.
De visionair is allesbehalve een taaie, saaie verhandeling over technologie. In plaats daarvan lezen we het levensverhaal van hoofdpersonage Roemer, in het bijzonder zijn laatste jaren aan de middelbare school. Zijn leven verandert wanneer hij deelneemt aan een speciaal programma over robotica. Net als zijn klasgenoten krijgt hij de kans om een technologische uitvinding te ontwikkelen. Hij kiest voor een bril, die mensen laat kijken door dierenogen.
Zijn idee neemt een vlucht wanneer hij het aanpast: met zijn bril wil hij gebruikers de mogelijkheid geven om andermans gedachten en gevoelens te begrijpen. Zijn inspiratie is uit het leven gegrepen: als hij een bijbaan neemt in een hotel, ontwikkelt hij een obsessie voor de aantrekkelijke eigenaresse. De sociaal onhandige Roemer weet niet hoe hij hun band moet interpreteren en wil weten wat er in haar omgaat. Zelf komt hij daar niet uit en technologie moet hem de oplossing bieden.
De visionair verdeelt de aandacht over de technologieklas, Roemers werkdagen in het hotel en zijn problemen thuis, waar zijn rouwende vader het zwaar heeft met de dood van Roemers moeder. Het taalgebruik is eenvoudig, passend bij de middelbare school, zonder geforceerd jeugdig te worden. Sicking geeft wel nog een bijzondere draai aan de verteller: een oude Roemer kijkt terug op deze belangrijke jaren. Waar hij zich decennia later bevindt, onder welke omstandigheden hij terugkijkt en waarom hij zich niet langer met zijn jongere zelf identificeert, daar laat Sicking de lezer lang naar raden.
'Als ik in [Roemers] schriften lees, verbaas ik me erover hoeveel we al wisten van wat ons te wachten stond en wat we hadden kunnen voorkomen.'
Wanneer Roemer zijn middelbareschooldiploma heeft gehaald en de verhaallijnen over zijn vader en zijn bijbaan zijn afgerond, gaat Sicking met grote stappen door zijn toekomst. Deze beslissing voorkomt dat het verhaal te futuristisch wordt en dat het mengsel van sciencefiction en bildungsroman schift. Het is alleen jammer dat de conclusie van het boek, het ondoordachte gevolg van Roemers e-bril, daardoor ver van de belangrijkste gebeurtenissen staat en het einde van het boek een flinke gedachtesprong van de lezer vraagt.
De kracht van De visionair zijn de verschillende toekomstvisies. Roemer is een techno-optimist: hij ziet de invloed van kunstmatige intelligentie op het dagelijks leven toenemen, maar deze ontwikkeling jaagt hem geen angst aan. Hij ziet juist kansen voor zichzelf – succes als ontwikkelaar, maar ook beter begrip van zijn medemens. De technologie moet hem helpen, waar zijn aangeboren sociale intelligentie steeds tekortschiet.
'Dit was hun eeuw. Ze wisten wel dat machines steeds meer beslissingen van mensen zouden gaan overnemen, maar dat verontrustte hen niet. Ze wilden die machines zelf maken en dachten straks achter de knoppen te zitten.'
Tegenover Roemers idealistische visie staan de gevarieerde zienswijzen van zijn klasgenoten en zijn leraar. Is kunstmatige intelligentie een gevaar? Een goudmijn? Een onvermijdelijke stap in het menselijk bestaan? Hoe ze er ook over denken: ze hebben zich verdiept in het thema en stimuleren de lezer om dat ook te doen.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Marieke
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
