Eindelijk de Nederlandse vertaling die dit boek verdient

Voedseltekorten. Armoede. Klimaatverandering. Ongebreideld geweld. Brandstichting door drugsgebruikers, die verslaafd zijn aan de opzwepende aanblik van de vlammen. Welkom in 2024 – tenminste, het dystopische 2024 dat de Amerikaanse sciencefictionauteur Octavia E. Butler beschrijft in De zaaier.

Al in 1993 bracht Butler (1947-2006) Parable of the Sower uit; het eerste deel uit haar 'Earthseed'-serie. Ondanks een plaats in de bestsellerlijst van de New York Times en een nominatie voor een Nebula Award werd het boek destijds niet opgepikt door Nederlandse uitgeverijen. Nu de tijd waar Butler dertig jaar geleden al over schreef is aangebroken, zet uitgeverij Signatuur dit gemis recht en kunnen we na Butlers tijdreisroman Verbonden nu ook De zaaier in het Nederlands lezen. De vertaling is van Reshma Jagernath en Ine Willems.

Butlers 2024 is geen jaar om vrolijk van te worden. Door klimaatverandering, een tekort aan voedsel en water en een politieapparaat dat burgers aan hun lot overlaat, is het ieder voor zich. Mensen vechten, plunderen, prostitueren zichzelf of verkopen hun dochters om te overleven. Zo erg als in Butlers roman is het in onze werkelijkheid gelukkig (nog?) niet geworden, maar van de setting gaat wel een ernstige waarschuwing uit: dit is de toekomst die we moeten voorkomen, maar waar we op af stevenen als we niet wat beter voor de aarde en onze medemensen zorgen.

Niet dat Butler ons voorschrijft wat we moeten doen. Prekerig is ze niet, ze laat slechts een uitkomst van onze beslissingen in het heden zien. De wereld die ze daarmee neerzet, is de setting voor een spannend verhaal. Dit verhaal draait om Lauren Olamina, een zwart tienermeisje met hyperempathie: de 'gave' om andermans pijn of genot te voelen. Dat talent, waar Lauren meer last dan profijt van heeft, is een interessante eigenschap, die Laurens karakter invulling geeft. Haar hyperempathie is reden tot zorg, met zoveel geweld en pijn om haar heen. Het is jammer dat deze gave de plot niet wat meer beïnvloedt.

Lauren heeft het geluk op te groeien in een ommuurde gemeenschap, samen met haar vader, stiefmoeder, broertjes en enkele bevriende families. Binnen de muren zijn deze mensen nog enigszins beschermd tegen het brute geweld van buitenaf. Deze situatie betekent echter ook dat Lauren zelfs in deze grimmige verhaalwereld veel te verliezen heeft – en het zal niemand verbazen dat de bescherming van haar gemeenschap geen stand houdt.

Wie kun je vertrouwen wanneer iedereen op zichzelf is aangewezen? Zijn bondgenootschappen mogelijk als ze eerder voortkomen uit pragmatisme dan uit medemenselijkheid? Het zijn vragen weer geen enkel jong, gevoelig meisje zich mee bezig zou moeten houden, maar waarmee Lauren toch wordt geconfronteerd. Ze laat zich echter niet kisten. In de meest brute omstandigheden groeit ze uit tot een vrouw met een missie, een verbinder en een leider van de zeer diverse, maar allemaal ontheemde reizigers, die ze onderweg tegenkomt. Met de groei van haar groep groeit ook de hoeveelheid dialoog, de discussies tussen de groepsleden, die hun mening vaak vrij uitgebreid en met weinig ruimte voor subtekst uiten.

Wat Lauren helpt, is haar geloof in de door haarzelf ontwikkelde religie: Aardezaad. In Laurens wereld is er geen god die over de mensen waakt, niemand tot wie je kunt bidden om je familie veilig te houden. Kan geloof dan nog wel troost en richting bieden? Volgens Lauren wel. God is verandering, en Aardezaad de overtuiging dat mensen ook ver van huis kunnen wortelen.

De zaaier eindigt op een rustpunt, niet op een eindpunt. Dat is niet verbazingwekkend: het boek is het eerste deel in een serie, die Butler helaas nooit heeft kunnen voltooien. De belangrijkste lopende verhaallijn komt tot een conclusie, maar Laurens groei als personage is nog niet voltooid, haar avontuur nog niet ten einde. Het einde van De zaaier doet dan ook verlangen naar meer. Hopelijk maakt Signatuur spoedig werk van de vertaling van het tweede deel, Parable of the Talents.