De duisternis achter het masker

Maskerziel mag dan wel het romandebuut zijn van Dilan Yurdakul (1991), de kans bestaat dat je de jonge schrijfster toch al kent. Yurdakul is theatermaker, actrice en soapster, onder andere bekend als Aysen uit Goede tijden, slechte tijden. In haar autobiografie Maskerziel kruipt ze echter niet in de huid van een ander, maar laat ze haar lezers juist zien wat er achter haar eigen masker verborgen zit.

Dilan groeide op in Amsterdam als dochter van een familie met een Turkse migratieachtergrond. Thuis is het verre van gezellig: haar vader is afstandelijk, haar moeder uiterst kritisch en de dreiging van een scheiding hangt voortdurend in de lucht. Als kind is Dilan eenzaam en teruggetrokken – ze brengt hele dagen door op haar kamer, zonder die zelfs maar te verlaten om naar het toilet te gaan. Als tiener wil ze zich juist laten gelden en wordt ze opstandig, luidruchtig en impulsief. Dilan heeft echter ook een serieuze kant, een ambitieus deel van haar dat overal goed in wil zijn, wil slagen voor het vwo en brutaal de castingbureaus van Amsterdam langs gaat om actrice te worden.

Haar jeugd beschrijft Yurdakul in korte, fragmentarische hoofdstukjes. Al die gebeurtenissen maken deel uit van haar leven, maar niet alle fragmenten voegen evenveel toe aan haar levensverhaal. Op een gegeven moment weet je het wel: Dilans gezinssituatie is niet optimaal voor een kind. Moeten we dan ook nog lezen over haar onzekerheden over haar uiterlijk, over haar eerste menstruatie en over de onderlinge drama's met klasgenootjes? Het helpt niet dat Yurdakuls taalgebruik niet bijzonder origineel of vindingrijk is, met hier en daar zelfs enkele grammaticale fouten.

Wie doorleest, wordt echter beloond met een rauwe en tegelijk gevoelige beschrijving van Dilans leven als volwassene. Dilan is een jonge vrouw die veel van zichzelf vergt. Ze wil uitgaan, roken, rebelleren, mannen ontmoeten zonder zichzelf vast te hoeven leggen. Tegelijkertijd wil ze ook studeren, werken in een sportschool, acteren, indruk maken op de mensen uit het wereldje, haar familie trots maken en succesvol zijn. Ze legt een enorme druk op zichzelf, terwijl ze ook moet omgaan met de verwachtingen van haar familie, die haar ook als ze het huis uit is blijven achtervolgen. Dit kan niet lang goed gaan, en dat gaat het dan ook niet: Dilan valt vanaf hoge hoogtes in diepe putten. Ze beschrijft zonder enige vorm van terughoudendheid de duistere periodes, die uitzichtloze, uitputtende dagen, weken van niets meer kúnnen. Yurdakul maakt pijnlijk voelbaar wat het betekent om met mentale problemen te worstelen.

Aan het einde van het boek verbindt Dilan de verhaallijnen over haar depressieve episodes en het belang van haar moeilijke familie ook mooi met elkaar. Dilan is niet de enige in haar familie die met haar mentale gezondheid worstelt: ook haar moeder en haar opa hebben met die worsteling te kampen gehad. Het boek had dan wel een lange aanloop nodig om op gang te komen, maar de afronding is overtuigend en passend.

Maskerziel is een typische autobiografie. Al Yurdakuls levensfasen tot dan toe komen voorbij. Haar verhaal is erg op haarzelf gericht – zozeer zelfs dat haar familieleden, vrienden en geliefden in de tekst niet eens bij naam genoemd worden. Ook aandacht voor de situatie in de wereld buiten haar eigen belevingswereld heeft ze niet, maar aangezien ze al genoeg heeft aan haar eigen problemen, is dat niet verwonderlijk. Dilan Yurdakul heeft op een geslaagde manier zichtbaar gemaakt wat het betekent om depressieve periodes door te maken en wat voor weerslag die hebben op familie, relaties, zelfbeeld en toekomstdromen.

Wil jij ook meer en leuker lezen? Lees dan dit boek voor de Hebban Reading Challenge van 2024!

Vink er bijvoorbeeld de volgende checklistcategorieën mee af: 'Lees een kwetsbaar boek' en 'Lees een moedig boek'. Meedoen kan via Hebban.nl/challenge.