Magnifieke afwisseling van verhalen in de eeuwige bossen

Als je zegt dat North Woods van de Californische schrijver/arts Daniel Mason (1975) in zijn eigen taalgebied goed is ontvangen, dan is dat een understatement. Mason, bekend van De pianostemmer en De wintersoldaat, prijkt met North Woods in de toplijsten van 2023 van Time Magazine, New York Times en Washington Post. Zijn collega-auteur Maggie O’Farrell noemt het boek 'een ontzagwekkende prestatie'. Wat maakt North Woods zo bijzonder?

Wie North Woods vluchtig doorbladert, ziet meteen dat dit geen alledaags boek is. Hoofdstukken wisselen zich af met zwartwitafbeeldingen, liederen (in het Nederlands knap op rijm vertaald door vertaler Theo Schoemaker), almanakpagina’s en een verkoopadvertentie. Ze staan tussen verhalen die al even afwisselend zijn: herinneringen van een majoor die appelboer werd. Een toespraak van een amateurhistoricus. Beschrijvingen van parende kevers in een houtblok, die per toeval een meeldauwplaag veroorzaken – en ga zo maar door.

In North Woods staat geen hoofdpersonage centraal, maar een hoofdlocatie: een huis in de afgelegen bergbossen van New England. In driehonderd jaar verwelkomt deze plek een scala aan kleurrijke bezoekers. Zo ontmoeten we tweelingzussen die door jaloezie en gekrenkte gevoelens niet van elkaar loskomen, een moeder met een schizofrene zoon, een geestenbezweerster die een rijk echtpaar van hun paranormale problemen af wil helpen en een slavenjager die een ontsnapte vrouw uit de zuidelijke staten achtervolgt.

Met zo veel wisselende personages neemt Mason het risico om rommelig werk af te leveren. Hij weet deze valkuil echter te omzeilen. De locatie vormt een prettig ankerpunt, waar je als lezer houvast aan hebt. Deze centrale locatie zet hij neer met veel gevoel voor de schoonheid en de veelzijdigheid van de natuur:

'De oevers zijn hier omzoomd met fantastisch ijs – zuilen als orgelpijpen, bollen rechtstreeks van de glasblazers, dunne plakken waarin je opstijgende luchtbelletjes kunt zien. Ja, ik ben dezer dagen een echte ijskenner geworden: de ijzel die valt als sissend zand, het wit dat de wegen een laagje geeft alsof ze door de bakker bestoven zijn, het kristallijne gaas, dun als gesponnen suiker, dat wordt verbrijzeld als ik er met mijn hand over strijk.'

Anderzijds worden de bossen ook niet overdreven geromantiseerd. Mason heeft kijk op de wrede kant van de natuur, het verval en de verwoesting, die noodzakelijk zijn om plaats te maken voor het nieuwe. Typisch is dat er grote sprongen zitten tussen de jaren, maar dat de maanden elkaar per hoofdstuk nauwkeurig opvolgen, zodat we de verschillende gezichten van het gebied door het jaar heen één voor één te zien krijgen. Jaartallen zijn voor de natuur niet belangrijk; seizoenen des te meer.

De menselijke bezoekers komen en gaan, maar het bos overleeft hen, doorstaat hun bezoeken; de natuur vindt altijd een manier om terug te komen. Tegelijkertijd laten ook de menselijke personages hun sporen achter, wat de geschiedenis van deze plek steeds een andere draai geeft. Hoe kort de levens van de mensen ook zijn – en hoe bruut ze soms ook aan hun einde komen – door hun korte aanwezigheid veranderen ze de loop van de gebeurtenissen.

Door Masons schitterende woordgebruik, sfeertekening en inzicht in de karakters van zijn uiteenlopende personages zijn de afzonderlijke hoofdstukken al mooi om als korte verhalen te lezen, maar ze nemen alleen nog maar toe in kracht als je de talrijke dwarsverbanden tussen de verhalen ziet. Mason laat bovendien zien hoeveel verschillende vertelstemmen hij beheerst, of het nu gaat over de uitbundige kleurbeschrijvingen in de brieven van een verliefde natuurschilder, de sensationele toon in een artikel van een misdaadverslaggever of een afstandelijk psychiatrisch rapport van een arts, bedreven in experimentele behandelingen.

North Woods is een boek dat je een prominente plaats in je boekenkast gunt, ook als je het al uit hebt, zodat je het nog regelmatig op kunt pakken om je in een mooi fragment te verliezen.