Actueel of overhaast?

Hoewel corona het afgelopen jaar – en nog steeds – het nieuws en ons leven bepaalde, lijkt er een plaats te zijn waar iedereen veilig is voor het virus: verhaalwerelden. In boeken wagen de personages zich nietsvermoedend in mensenmassa’s, reizen ze de wereld rond, ontmoeten ze andere personages en draagt geen mens een mondkapje. Als schrijvers ervoor kiezen om het virus niet te laten bestaan, dan bestaat het in hun verhalen niet. Heerlijk, maar ook een beetje bevreemdend.

De uitzondering zijn informatieve boeken, verhalenbundels met corona als thema, en één enkele coronaroman: Quarantaine van Wim Daniëls. Dit boek speelt zich af in de lente van 2020, toen corona in korte tijd van een verre dreiging veranderde in een reëel probleem. Op dat moment zitten hoofdpersonages Karel en Julia in een bungalowpark in Frankrijk, waar ze wel iets anders aan hun hoofd hebben dan het nieuws van de dag. Karel legt de laatste hand aan een proefschrift over de kunstmatige baarmoeder, Julia zwoegt op een proefschrift over komma’s.

Wat er vervolgens gebeurt, weet de lezer beter dan de personages: corona komt naar Europa, steeds meer landen gaan in lockdown en reizen wordt afgeraden. En hadden we al gezegd dat er mensen sterven aan covid-19? Corona spaart het bungalowpark niet. Aanvankelijk maken Karel en Julia zich zorgen over hun terugreis naar Nederland en de problemen daar. Dan verslechtert hun situatie: beide hoofdpersonages worden ziek.

Wat meteen opvalt aan Quarantaine is de verschijningsdatum: mei 2020. Dit toont aan hoe snel Daniëls dit boek geschreven heeft. Té snel, misschien. Ook Wim Daniëls kan niet in de toekomst kijken en in maart al voorzien hoe de discussie over corona verandert, welk gedrag we met de kennis van nu totaal onverantwoord vinden en hoe het virus ons maanden na de eerste golf opnieuw – of nog steeds – in zijn greep houdt.

Een ander probleem van deze coronaroman is de ongeloofwaardigheid. Karel is gynaecoloog, en ontfermt zich over Julia wanneer ze ziek is. Als privépersoon. Zonder een dienstdoend arts erbij te halen. Nog problematischer: Karel wordt verliefd op Julia, en gedraagt zich daar nog naar ook.

Gelukkig voor dit tweetal valt het mee met hun symptomen. Een hoestje hier, wat verhoging daar, maar niets dat hen ervan weerhoudt om lange gesprekken te houden over de onderwerpen van hun proefschrift. Corona is in Quarantaine amper meer dan een handig middel om een mannelijk en een vrouwelijk hoofdpersonage bij elkaar te krijgen. Het is typisch voor het gebrek aan conflict in dit boek: noch de ziekte, noch de quarantaine, noch hun clandestiene verblijf in het gesloten vakantiepark, noch Julia’s partner in Nederland vormt een obstakel voor de hoofdpersonages. Corona? Niets aan de hand!

Totdat je de perspectieven van de andere personages leest. Quarantaine geeft de lezer ook een kijkje in de drukke ic en het dilemma van leeftijdsdiscriminatie. We lezen mee met een patiënt die voor zijn leven vreest. We zien de eenzaamheid van een man met een drugsverleden, voor wie een terugval dreigt wanneer zijn vriendin aan corona sterft. Dit zijn stuk voor stuk interessantere en gevoeligere verhalen dan het liefdesverhaaltje tussen Karel en Julia, die allemaal meer toevoegen aan de beleving van deze rare tijd dan de romance. Waarom heeft Daniëls geen van deze verhaallijnen verder uitgewerkt en centraal gesteld? Heeft dat met die korte schrijftijd te maken? Of willen wij lezers die ellende niet lezen, nu we zelf nog zo midden in onze eigen ellende zitten?

Toch is Quarantaine de moeite van het lezen waard, puur vanwege zijn rol in de geschiedschrijving. We maken met zijn allen een bizarre periode door, en het zou vreemd zijn als we die nergens in onze verhalen uit deze tijd terugzien. Zeker over een aantal jaren zal het interessant zijn om te zien hoe we in 2020-2021 over corona dachten, spraken en schreven.