Bundel essays met uiteenlopende onderwerpen

De Canadese Rachel Cusk (1967) woont in Brighton, maar voor ze zich daar settelde woonde ze in Amerika en Engeland, en reisde ze door Spanje en Zuid-Amerika. Ze heeft diverse boeken geschreven, waarbij ze met debuut Saving Agnes (1993) en Het buitenleven (2008) prijzen won. Haar romantrilogie – Contouren (2016), Transit (2016) en Kudos (2018) – is bijzonder omdat ze daarbij de grenzen van fictie opzocht. In Coventry (2019) zijn voor het eerst de essays van Cusk gebundeld, waarbij is aangegeven dat het ‘de perfecte aanvulling is op haar veelgeprezen romans’ is. De vertaling is van Jeske van der Velden en Caroline Meijer.

Het boek is verdeeld over drie delen. Het eerste deel heet ook ‘Coventry’ en bevat zes vrij lange essays. Het is de titel van het tweede verhaal dat ook de titel van het boek is geworden. Coventry is een plaats in Engeland die in de oorlog zwaar is gebombardeerd. De kathedraal werd verwoest en is daarna niet weer opgebouwd als monument voor vrede. In het gezin waarin Rachel Cusk opgroeide, was ‘Naar Coventry gestuurd worden’ een gevleugelde uitdrukking, wat betekende dat ze een lange periode werd doodgezwegen omdat ze iets had gedaan wat haar ouders afkeurden. Meestal wist ze niet eens dat ze iets had gedaan en merkte ze pas door het zwijgen van haar ouders dat er wat aan de hand was. In het betreffende essay beschrijft ze haar relatie met hen, die moeizaam was en door wie ze nu, ook als volwassene, nog steeds regelmatig ‘Naar Coventry’ wordt gestuurd.

De andere essays in het eerste deel beschrijven persoonlijke en uiteenlopende onderwerpen als autorijden, onbeleefdheid, thuisgevoel, leven met pubers en de gevolgen van een scheiding. De wijze waarop ze schrijft is bij vlagen uitgebreid, waarbij ze uitweidt tot ver bij het onderwerp vandaan, gevolgd door persoonlijke delen die to the point en herkenbaar zijn. Het lezen van deze essays behoeft daardoor wel enige concentratie.

Het tweede deel dat de deeltitel ‘Een triest tijdverdrijf’ heeft meegekregen staan vier essays van verschillende lengte. Onderwerpen die hier aan bod komen zijn: kunstenaar zijn in combinatie met het moederschap, een stuk geschiedenis over Franciscus van Assisi, het schrijven als vrouw (ofwel het vrouwelijk schrijven) en het hoe en waarom van creatief schrijven. Ook hier weet ze weer rake vergelijkingen te trekken en betrekt ze literatuur en kunst in haar beschouwingen.

Deel drie, ‘Klassiekers en bestsellers’, is voor de lezers van literatuur en klassiekers de moeite waard. Er zijn zeven essays samengebracht waarin boeken en schrijvers worden besproken, waaronder The Rainbow van D.H. Lawrence, The Balkan Trilogy van Olivia Manning en Eten, bidden, beminnen van Elizabeth Gilbert. Ze beschouwt, beschrijft, vergelijkt en fileert, waardoor er een andere kijk op de boeken ontstaat. Kennis van deze literaire werken zal herkenning opleveren; voor de lezer die de boeken niet kent ontstaat er wellicht een nieuwsgierigheid naar deze klassiekers.

De bundel Coventry laat zien hoe kundig en veelzijdig Rachel Cusk is in het schrijven van essays en de keuze van haar onderwerpen. Het lezen van haar essays in dit boek brengt met regelmaat een gevoel van herkenning, maar zorgt net zo vaak voor een moment van nadenken. Cusks zienswijze op alledaagse dingen weet ze overtuigend over te brengen en te koppelen aan andere zaken en zo een compleet plaatje te scheppen met haar verhaal.