Een meeslepend en soms schokkend verhaal
Elizabeth Byler Younts schreef tot nu toe voornamelijk Amish-romans. Voor haar nieuwste boek The Bright Unknown, dat vanuit het Engels is vertaald door Marijne Thomas als De verborgen kinderen (2020), heeft ze gekozen voor een historische roman over de psychiatrie in Amerika in de jaren 40 van de vorige eeuw.
De verborgen kinderen vertelt het verhaal van het jonge meisje Brighton. Ze woont al haar hele leven in het Riverside tehuis voor krankzinnigen in Pennsylvania. Haar moeder is daar opgenomen terwijl ze zwanger was. Patiënten zijn haar vrienden en Brighton heeft redelijk veel vrijheid, mede dankzij verpleegster Joann die als een tweede moeder voor haar is. Op vijfjarige leeftijd maakt Brighton kennis met het albinojongetje Angel die op de kinderafdeling verblijft, en het is het begin van een bijzondere vriendschap. Wanneer ze zestien is, luistert Brighton een gesprek van Joann af en begint ze te begrijpen dat haar situatie niet normaal is. Ze komt in opstand en wordt van het ene op het andere moment bestempeld als 'patiënt'. Ze verliest alle rechten, voor zover ze die had, en er blijft maar een optie over: ontsnappen.
Byler Younts heeft voor haar boek onderzoek gedaan naar de geschiedenis van de psychiatrie en ontdekte veel over misstanden bij de opnames en behandelingen in inrichtingen. Kinderen die werden opgenomen waren blind, doof, doofstom en soms gewoon wees, maar niet gek. Vaders en echtgenoten konden dochters en echtgenotes die 'niet meer in de maatschappij pasten' achterlaten in een inrichting met vage indicaties (en een buidel geld). Die normale vrouwen werden uiteindelijk gek door de omstandigheden waar ze in terecht kwamen. Behandelingen waren barbaars en varieerden van fixatie, isolatie, hydrotherapie tot sterilisatie en lobotomie. Ook gebruikte men insuline om patiënten rustig (in coma) te krijgen.
'Echte mentale aandoeningen moeten behandeld worden – maar de behandelingen waren barbaars en vernederend en vaak zinloos. Mishandeling van de menselijke geest breekt elke ziel.'
Het gebruik van deze feiten kan een zwaar beladen verhaal opleveren, maar Byler Younts heeft gekozen voor een geromantiseerde versie. Daardoor ontstaat een goed leesbaar en meeslepend boek waarin alles wordt benoemd en dat ook schokkend is, maar toch voldoende afstand houdt. Het heeft wel als consequentie dat het verhaal niet altijd even geloofwaardig is en dat er veel aan het toeval wordt overgelaten. Zo is het gesprek dat Brighton opvangt, tussen twee geliefden die elkaar ervan overtuigen dat wat ze doen goed is, niet echt realistisch maar wel nodig voor het verhaal. Ook is de tijd na de inrichting waarin Brighton en Angel – totaal onwetend over de echte wereld – zich zo goed weten te redden, niet heel geloofwaardig. Toch is het geen probleem, want de schrijfster weet een verhaal neer te zetten dat boeit van begin tot einde. Het deel dat buiten de inrichting speelt is spannend en avontuurlijk, waarbij je als lezer meeleeft met de personages en ze een happy end gunt.
Het boek heeft een mooie opbouw waarbij gebruik wordt gemaakt van twee tijdlijnen. In het heden wordt het verhaal van Nell verteld. Zij wordt geconfronteerd met haar verleden en weet dat het tijd is om onder ogen te zien wat ze heeft achtergelaten. De overige hoofdstukken beschrijven het leven van Brighton en Angel in de jaren 1932 tot en met 1941. De twee tijdlijnen sluiten mooi op elkaar aan en ronden goed af. Geloof speelt een rol in het boek, maar het is niet overheersend aanwezig. Pas aan het einde van de roman wordt het belangrijk, maar dan past het ook geheel in de lijn van het verhaal.
De verborgen kinderen is een geromantiseerde weergave van misstanden in de psychiatrie in de jaren 40 van Amerika. Een meeslepend en soms schokkend verhaal vol hoop, liefde en doorzettingsvermogen in een troosteloze setting. Het geeft een stem aan allen die destijds door onkunde en verkeerde wetgeving hun vrijheid kwijtraakten.
Reageer op deze recensie