Een indrukwekkend stukje Nederlandse geschiedenis
Jeroen Thijssen (1959) is schrijver van zowel fictie als non-fictie boeken. Hij studeerde journalistiek en geschiedenis, is journalist bij dagblad Trouw en werkte daarnaast ook voor de tv-programma’s Kassa en Dit is de dag.
Veertien jaar geleden werd zijn non-fictie boek Het verborgen dorp (2005) uitgegeven. Nadat het boek uitverkocht raakte, leek het daarbij te blijven. Maar het verhaal liet Thijssen niet los en hij ontdekte nieuwe informatie over het dorp. Getuigen die hij eerder niet had kunnen spreken meldden zich en er kwam extra informatie beschikbaar over de onderduikers, in de vorm van het archief van de heer Von Baumhauer (Nationaal archief), dat in 2010 openbaar werd. Ook de tijdsgeest veranderde in deze veertien jaar; er is nu meer aandacht voor het verzet in de Tweede Wereldoorlog. Het resultaat is een bewerkte uitgave van het boek uit 2005 met de titel Het verscholen dorp.
In de bossen tussen Vierhouten en Nunspeet werd in 1943/1944 een onderduikplek voor joden en andere vluchtelingen gecreëerd, om hen aan uitzetting door de Duitsers te laten ontkomen. Wat begon met een kleinschalige opvang van onderduikers in leegstaande vakantiehuisjes en een boerderijgedeelte, werd uitgebreid naar een keet en een woonwagen in het bos. Afgeschermd door het bos waren deze plekken onzichtbaar en veilig. Maar de stroom onderduikers groeide en de woonruimte was beperkt. Handige mannen begonnen wanden van boomstammen te maken, welke grotendeels in geulen in de grond werden geplaatst. Een dak voorzien van plaggen leverde primitieve huizen op, half verscholen in de grond.
Een van de initiatiefnemers is de heer Eduard Von Baumhauer, die een deel van een huis huurde op de Pas-op weg voor de opvang van onderduikers. Deze advocaat uit Amsterdam bewoonde tijdens de oorlog met zijn vrouw hun tweede huis op de Veluwe. Het werd een uitvalsbasis voor het verzet, waarbij Von Baumhauer veel geld investeerde. Samen met de nabij wonende Opa Bakker en Tante Cor, die zich ook bezighielden met de opvang en de verzorging van onderduikers, was het een geoliede machine. Tot oktober 1944 waren de onderduikers veilig in deze bossen, maar ze werden per ongeluk ontdekt. De grootste groep kon vluchten, acht van hen helaas niet; zij werden ter plekke door de Duitsers gedood. Na ontdekking zijn de verscholen woningen direct door de Duitsers vernietigd. In de bossen van Vierhouten zijn enkele hutten nagebouwd als monument voor het verzet en de omgekomen onderduikers.
Het verscholen dorp is een indrukwekkend stukje Nederlandse geschiedenis dat niet heel bekend is. Jeroen Thijssen draagt met zijn gelijknamige boek bij aan het bewaren van de herinnering aan deze unieke plek en periode. Het boek is een reconstructie in de vorm van een documentaire en leest ook als zodanig. Het begint met een kennismaking met de mensen die hun leven waagden door zich te aan te sluiten bij het verzet en de organisatie ervan. Dit deel is wat taai om doorheen te komen. Daarna wordt het boek interessanter en leest het makkelijker. De opvang van en de zorg voor de Joodse onderduikers (later ook studenten, piloten en zelfs een gedeserteerde Duitser) worden uitgebreid beschreven.
Het boek geeft een goed beeld van het leven van de onderduiker en verzetsmedewerkers op deze bijzondere plek. Op het hoogtepunt waren er zeker 80 onderduikers die werden geholpen aan onderdak, kleding en eten. Naarmate het boek vordert, blijkt dat de gemoederen soms hoog opliepen. Zowel tussen de onderduikers, als tussen de mensen van het verzet onderling. De angst om ontdekt te worden en de acties van zowel de Duitsers als het verzet zijn goed uitgewerkt, waarbij de spanning voelbaar is en het boek leest als een thriller.
Het verscholen dorp is een waardevol, indrukwekkend en leerzaam document over de geschiedenis van een unieke plek voor onderduikers in de bossen bij Vierhouten tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Marieke Scheers
Gesponsord
Als Jolenes helikopter crasht in Irak, moet ze terugkeren naar het huwelijk en gezin dat ze onder hoogspanning achterliet. Schrijf je nu in voor de Hebban Leesclub.
Beth leidt een gelukkig leven met haar man Frank op hun schapenboerderij, maar dan komt haar jeugdliefde Gabriel terug, met wie ze als zeventienjarige een intense zomer beleefde. Bekijk alle Boekenweektips.
Fayes vader bedreigt niet alleen haar, maar ook haar dierbaren en levenswerk, het bedrijf Revenge. Ze roept haar vriendinnen om zich heen om de ultieme wraak te plannen. Bekijk alle Boekenweektips.
In concentratiekamp Westerbork doet jonge moeder Catharina alles wat nodig is om haarzelf en haar zoon te laten overleven. Ze gaat als showgirl dansen in het beroemde kampcabaret. Bekijk alle Boekenweektips.
Isabel woont alleen in het huis van haar overleden moeder, waar alles rustig voortkabbelt tot plotseling haar broer Louis met zijn nieuwe vriendin Eva voor de deur staat. Bekijk alle Boekenweektips.
Een onweerstaanbare schelmenroman over Algot Olsson en een bonte verzameling mensen. Algot stort zich op de mooie en hopelijk lucratieve kunst van het distilleren van brandewijn. Bekijk alle Boekenweektips
Een jonge cartograaf vertrekt naar Amsterdam en tekent voor zijn grote liefde in zijn wereldkaart, vlak naast de evenaar, een 'nog onontdekt' eiland dat haar naam draagt. Bekijk alle Boekenweektips.
Op een koude winteravond belandt de zeventigjarige Leah met haar auto in het water. Hoewel de kade al snel vol mensen staat, doet niemand iets. Tot grote frustratie van studente Mirjam. Bekijk alle Boekenweektips.
De meningsverschillen over hoe het tuincomplex bestuurd moet worden, kunnen elk moment weer oplaaien, maar de grootste dreiging komt van de kant van de gemeente. Bekijk alle Boekenweektips.
Philip Dröge duikt in de curieuze geschiedenis van Nederlandstalig New York en New Jersey en doet dat op de fiets. Een boek dat reisgids, geschiedenisboek en road novel ineen is. Bekijk alle Boekenweektips.
Taalwetenschapper Khalid Mourigh gaat de straat op en de scholen langs om straattaal, het gebruik van Engels en de meertaligheid van het Nederlands te onderzoeken. Bekijk alle Boekenweektips.
Aan het begin van de Eindtijd valt de vrijdenkende engel Astoreth naar de aarde. Hij raakt verzeild in apocalyptische avonturen die hem van Amsterdam naar het Zweedse platteland voeren. Bekijk alle Boekenweektips.
Een meisje en een vis denken beiden dat de ander gevangenzit en dus maken ze een wak, maar ze beseffen dat het beter is als ze blijven waar ze zijn. Bekijk alle Boekenweektips.
Terwijl de ambitieuze Pierre groeit in zijn rol op de redactie van een tijdschrift, kelderen de abonneecijfers. Hoe lang moeten tradities en gewoontes in stand worden gehouden? Bekijk alle Boekenweektips.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog raken de levens van Luna en haar vader, de Joodse Rifka, de Indiase Chandar en Thiemen met elkaar verweven op een manier die zij niet voorzien. Bekijk alle Boekenweektips.
Eliza had zes broers, maar alleen Krekel is nog over. Een bangerik, een huilebalk, een blok aan haar been, eigenlijk. Alles gaat mis, maar Eliza en Krekel blijven zoeken naar hun verdwenen broers. Bekijk alle Boekenweektips.
Als de literaire bundel van zware crimineel Derek L. op het punt staat te verschijnen, mag hij tijdens zijn weekendverlof van de gevangenis aanwezig zijn op zijn eigen boekpresentatie. Bekijk alle Boekenweektips.
In dit hartstochtelijke pamflet toont docent Karim Amghar aan hoe mbo'ers nog steeds te maken hebben met onderwaardering, terwijl ze onmisbaar zijn voor de samenleving. Bekijk alle Boekenweektips.
Wanneer Hitler aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog Oostenrijk binnenvalt, moeten vijf hechte vrienden kleur bekennen. Kun je een ander ooit ten diepste kennen? Bekijk alle Boekenweektips.
Iemand breekt in bij Simon en beweert dat ze beiden vastzitten op een alternatieve belevingsvakantie. Het is het begin van een aangrijpende speurtocht. Bekijk alle Boekenweektips.
Stine Jensen verkent hoe mediastormen kunnen ontstaan en hoe je filosofie kunt inzetten om ze te duiden. Bekijk alle Boekenweektips.
Een kleurrijke groep outcasts raakt betrokken bij het mysterie van Salomé Abergel, de beroemde kunstenares die op het hoogtepunt van haar carrière plotseling verdwijnt. Bekijk alle Boekweektips.
Als Hitler aan de macht komt, vluchten Eva en Itzhak naar het conservatieve Zeeland. Daar haalt het gevaar hen in en Eva zal moeten kiezen. Bekijk alle Boekenweektips.
In de persoonlijke verhalen van Rusland-correspondent Iris de Graaf lees je hoe het is om als jonge vrouw verslag te doen vanuit Moskou, in het land van haar grootmoeder. Bekijk alle Boekenweektips.
Het is ronduit indrukwekkend wat we weten van onze moedertaal, wat we ermee kunnen, en hoe we dingen haarfijn aanvoelen. Bekijk alle Boekenweektips.
Sinds 2015 zit Astrid Holleeder ondergedoken, wat enorme impact heeft op haar leven en dat van haar familie. Ze vertelt over de dagelijkse routines, constante waakzaamheid en haar angst. Bekijk alle Boekenweektips.
