Een rijke, maar ook gruwelijke geschiedenis

De Amerikaanse Nadia Hashimi is naast kinderarts ook auteur. Haar ouders emigreerden in de jaren 70 van de vorige eeuw vanuit Afghanistan naar Amerika, vlak voor de Russische invasie. Hashimi baseert haar verhalen op haar culturele erfgoed en de gecompliceerde ervaringen van Afghanen. Het vonkenpaleis is haar zesde boek, maar de eerste roman die naar het Nederlands is vertaald en wel door Roeleke Meijer-Muilwijk.

Het boek begint met een proloog, waarin het hoofdpersonage vertelt over geroofde schatten en over een aanval op een paleis waarbij een jong meisje een moordpartij overleefde, maar daar nooit over heeft kunnen praten. Tot nu toe, want dit is haar verhaal.

'Ze zou dapper zijn omdat haar vader het haar eens verteld had dat de hele wereld binnen in haar woonde. Dat haar botten van bergen gemaakt waren. Dat rivieren door haar aderen stroomden, dat haar hartslag het geluid van duizend paardenhoeven was. En dat in haar ogen het licht glinsterde van alle sterren aan de hemel.'

De schrijfster neemt de lezer via Sitara mee naar Kabul van 1978, naar het paleis van president Daoud Khan. Sitara’s vader is adviseur van de president. Samen met haar moeder en haar broertje logeren ze vaak in het paleis bij hun vrienden Neelab en Rostam, de kleinkinderen van Daoud Khan. Het is een gelukkig en dromerig leven, tot die ene dag van de coup, waarbij de militairen de macht overnemen en er vele doden vallen.

Het eerste deel van het boek gaat over de jonge Sitara, hoe ze de coup overleefde en de tijd erna. Samen met de Amerikaanse vrouwen Antonia en Tilly weet ze Afghanistan te ontvluchten om haar leven te vervolgen in Amerika. In het tweede deel is het 2008 en is het hoofdpersonage volwassen en werkt ze als chirurg. Haar schokkende geschiedenis draagt ze met zich mee, maar niemand kent het echte verhaal, tot er een persoon uit haar verleden opduikt en ze terug moet naar Kabul om de gebeurtenissen van toen onder ogen te zien en te kunnen afronden.

Hashimi heeft een roman geschreven waarin historische gebeurtenissen zijn verwerkt, waaronder de moord op de president en zijn familie. Het geeft een indrukwekkend beeld van een land met een rijke, maar ook gruwelijke geschiedenis. Afghanistan als land was tijdens de Koude Oorlog een speelbal van de grootmachten Amerika en Rusland , met als gevolg dat er een klimaat werd geschapen voor de opkomst van de Taliban.

Door de realistische beschrijvingen is het niet moeilijk om je als lezer te verplaatsen in de wereld van Sitara en krijg je via haar ervaringen een levendig beeld van het land, hoe het was voor en hoe het leven werd na de coup. Na haar vlucht naar het veilige Amerika blijkt ‘veiligheid’ een rekbaar begrip. Hashimi kaart de misstanden in de Amerikaanse pleegzorg aan. Hoewel het feit dat Sitara tijdelijk een pleeggezin nodig heeft klopt en het een onderdeel is van haar geschiedenis, krijgt het geen duidelijk vervolg en voelt het als een vreemde zijweg in het boek.

De manier waarop de schrijfster haar personages neerzet is levensecht. Je ziet hen voor je en als lezer leef je met hen mee. Sitara, Antonia en Tilly zijn sterke vrouwen, maar Sitara heeft last van haar onverwerkte verleden. Ze is goed in haar werk, maar relaties met andere mensen verlopen moeizaam. Het is knap uitgewerkt, want als lezer voel je de blokkades waar ze tegenaan loopt en begrijp je haar doen en laten. De emotionele zoektocht naar haar verdwenen familie blijkt essentieel om de gebeurtenissen van vroeger af te sluiten. Hashimi maakt gebruik van poëtische zinnen en zorgt voor een mooie balans tussen plot, beschrijvingen van omgeving en dialoog. Met haar manier van schrijven laat ze de sfeer proeven van een andere cultuur.

Het vonkenpaleis is een mooie en indrukwekkende roman over doorzettingsvermogen, flexibiliteit, zoeken naar identiteit en de liefde voor een land dat veranderde, maar altijd in het hart zal zijn van de Afghanen, waar ze ook wonen.