Boekenweekgeschenk vol geschiedenis

Annejet van der Zijl (1962) is de schrijfster van het Boekenweekgeschenk van 2020, met de titel Leon & Juliette. Zij is ook auteur van de literaire non-fictie boeken Jagtlust (1998), Anna (1999), Sonny boy (2004), Bernard. Een verborgen geschiedenis (2010) en De Amerikaanse prinses (2015). Het zijn boeken met gereconstrueerde levensverhalen die ze na gedegen onderzoek heeft geschreven.

Van der Zijl is geïnteresseerd in ‘weesverhalen’: mooie onbekende verhalen die de moeite waard zijn om te vertellen. Het onderwerp van dit Boekenweekgeschenk werd haar onder de aandacht gebracht dankzij het boekje Geerbron en haar bewoners, waarin haar hoofdpersonages vermeld staan.

Het verhaal is een bijzondere liefdesgeschiedenis. Leon & Juliette speelt zich zowel af in Charleston (de hoofdstad van South Carolina) als in het Nederlandse plaatsje Monster gedurende de periode 1818-1861. Het boek is een combinatie van Amerikaanse geschiedenis en verzamelde feiten over de Nederlands-Amerikaanse familie Herckenrath, verweven tot een boeiend verhaal in de vorm van een geschreven documentaire.

Leon & Juliette gaat over de periode direct vóór de Amerikaanse burgeroorlog. De zuidelijk staten zijn compleet afhankelijk van slavernij. De plantage-eigenaren en hun families leven hun luie en makkelijke leventjes vol feesten en rijkdom, en zijn niet van plan dat op te geven. Er is wel angst voor een opstand onder de slaven, en dat is niet onterecht. Het leidt tot bizarre wetten en straffen voor de Afrikaanse slaven en mulatten (halfbloeden).

Van der Zijl schuwt niet om deze misstanden op te nemen in haar boek en ze te benoemen als waargebeurde feiten. Het zorgt voor een realistische weergave van het leven in deze periode en is onderdeel van de familiegeschiedenis van Leon Herckenrath en zijn vrouw Juliette.

Leon, de derde zoon van de Nederlandse familie Herckenrath, vertrekt in 1818 op achttienjarige leeftijd naar Amerika. Hij is een gelukszoeker in de functie van consul voor zowel North als South Carolina, en komt in Charleston terecht bij de rijke plantage-en slaveneigenaar James Magman. Het gaat Leon voor de wind totdat hij ernstig ziek wordt. Hij wordt in huize Magman verpleegd door Juliette, een jonge mulattin en slavin.

Hij herstelt en is haar zo dankbaar dat hij haar koopt en de vrijheid schenkt. Juliette kiest vervolgens in alle vrijheid voor hem. Ze trouwen in het geheim en krijgen kinderen. Met de komst van nieuwe wetten – waaronder het verbod voor slaven om te leren lezen en schrijven – realiseert Leon zich dat zijn gezin in Amerika niet veilig is. Hij neemt het risico om ze een voor een per boot naar Nederland te smokkelen.

De schrijfster heeft net als bij haar vorige boeken, voor deze novelle uitgebreid onderzoek gedaan en is naar Amerika afgereisd op zoek naar sporen van Leon en Juliette Herckenrath. Hij was een goede en eerlijke handelsman, verdiende veel geld en was zeer geliefd bij de rijke bewoners van deze stad. Zij was een mooie jonge halfbloed slavin. Toch bleek het vinden van informatie, 200 jaar na dato, niet heel eenvoudig. Tijdens de Burgeroorlog is de helft van Charleston platgebrand, waarbij veel verloren is gegaan. Dat de reconstructie van het leven Leon en Juliette zo compleet is geworden, is een knap staaltje onderzoeksjournalistiek.

Het lezen van dit Boekenweekgeschenk is zeer de moeite waard, maar het vergt wel wat aandacht van de lezer. Wie een makkelijke liefdesroman verwacht, moet die aanname bijstellen en zich laten onderdompelen in de geschiedenis. Wie zich mee laat voeren met het verhaal zoals Van der Zijl het heeft geschetst zal veel moois ontdekken. Leon & Juliette is een verhaal dat dankzij Van der Zijl voor eeuwig is vastgelegd.