Oud vuil

Via Hebban lees ik met 9 anderen het debuut van Dana Smit: Zonder schuld. Uitgegeven door Ambo|Anthos. Het ontwerp voor de omslag is van grafisch vormgever Roald Triebels. Hij maakte ook omslagen voor Jonathan Safran Foer en Herman Koch. Het beeld dat ik zie is een oog dat ergens naar kijkt. De kleur van het boek is verschillende tinten blauw met in grote letters de naam van de auteur, de titel (en dat het het eerste deel is in een serie) en dat het om een thriller gaat. Geen poespas of opzichtige en schreeuwerige teksten die je moeten uitnodigen het boek op te pakken.
Zonder schuld is het eerste deel in een serie over profiler Hazel Kramer. Dana Smit is naast schrijfster ook actrice en voormalig detective bij de politie in Londen, waar ze al bijna 10 jaar woont.

Waar het verhaal over gaat kun je lezen aan de binnenkant van de cover. Wie is Hazel Kramer? Is ze een vrouw die herkenbaar is? Of zal ze iemand zijn die me irriteert en waar ik niet kan meeleven?

Hazel Kramer is profiler. Een gedragsdeskundige gespecialiseerd in het gedrag van daders. Alles geeft stukjes informatie over wie de dader kan zijn: de plaats delict, de locatie en alles wat daar te vinden is of juist ontbreekt. Ook het misdrijf zegt iets over de dader.
Maar de interpretatie is natuurlijk altijd subjectief, ook al zijn er nu veel meer criteria om gedragspatronen te analyseren. Hazel neemt altijd haar verleden en referentiekader mee in haar beoordeling. Dana heeft haar heel menselijk neergezet. Haar onzekerheden komen goed naar voren en ook haar krachten. Ze weet in haar werk goed wat ze wil, maar haar privéleven is een puinhoop. De leidinggevende van het onderzoek neemt haar totaal niet serieus. Vindt dat profilen maar een soort 'waarzeggerij', niet gebaseerd op feiten. Ze vecht dus om gehoord te worden, dat haar waarnemingen waardevol zijn en kunnen bijdragen aan het oplossen van de zaak.

Aan de andere kant hebben we Julius Bell, de advocaat waar Hazel naartoe gaat om informatie uit een eerdere vergelijkbare zaak te krijgen. Julius is totaal niet bezig om sociaal geaccepteerd te worden. Hij vindt dat zijn manier van doen gerechtvaardigd is. Hij manipuleert mensen om te krijgen wat hij wil. Hij doet dat zo charmant dat mensen denken dat hij oprecht is. Maar Hazel raakt bij hem een snaar. Ze ontwikkelen een ingewikkelde relatie, waarbij de affaire die Hazel heeft met haar leidinggevende Adam een obstakel wordt.

"Of misschien, in de meest fundamentele vorm, maakte het me voor de derde keer in mijn leven uit of iemand doodging of niet."

Alles staat eigenlijk in het teken van de psychologische spelletjes die de personages met elkaar spelen. Zelfs de moord waar het boek mee begint, is een opmaat naar de vreemde driehoeksverhouding tussen Hazel en 'haar' twee mannen, Julius en Adam. Wat ik heel fijn vind is de wisseling in het perspectief tussen Hazel en Julius. Omdat je de scènes leest vanuit beiden, neemt de schrijfster je als lezer mee in hoe beiden kijken naar dezelfde situaties. Je navigeert tussen alle verhalen van de personen in het boek en moet zelf ontdekken of ze wel of niet met de zaak te maken hebben. Wat voor mijn gevoel wel wat ontbrak is dat ik graag nog meer achtergrond had willen weten over Hazel en Julius. Maar dat komt misschien in het vervolg of de vervolgen aan bod.

Het is geen nagelbijtend-op-het-puntje-van-je-stoel-zitten boek, maar het zet je aan het denken over de diepere psychologische redenen achter ons gedrag naar anderen en onszelf. Wat vertellen we onszelf om onze acties goed te praten? En wat vertellen we anderen om de schone schijn op te houden? Hoeveel laten we echt van onszelf zien?