wat zou jij doen?

Het late leven - Bernhard Schlink
Wat zou jij doen?
Martin, de hoofdpersoon, voelt zich al een tijd niet fit. Bij de huisarts krijgt hij, na allerlei onderzoeken, de diagnose: alvleesklierkanker. Dat komt als een mokerslag binnen. Wat moet hij hiermee? Hij mag dan wel zesenzeventig zijn, maar hij wil de toekomst weten. Hij wil weten hoe zijn zoontje David, nu zes jaar, zich gaat ontwikkelen, hoe groeit hij op. Hoe zal hij zich zijn vader herinneren? Dit brengt hem terug naar zijn eigen jeugd, naar zijn eigen herinneringen van zijn ouders en grootouders.
Ulla, zijn veel jongere vrouw, oppert het idee om voor David een video op te nemen, om hem zoiets na te laten. Dat is niks voor Martin, wel gaat hij schrijven. Brieven voor zijn zoon. Deze brieven zijn een soort filosofische overwegingen over de waarden van het leven, de waarden die hij van zijn ouders kreeg en die hij nu aan David wil doorgeven. Het zijn gedachten over existentiële vragen, over liefde, het niet altijd rechtvaardige leven, over de balans tussen leven en werken. Wat hij David ook zeker wil mee geven is
“… hij moet zich geaccepteerd en gewaardeerd voelen … hij moet de zekerheid hebben dat er van hem wordt gehouden…”(p.86)
Het proces van accepteren is moeilijk. Zijn perspectief is niet meer oneindig, zijn ‘hoek’ komt dichtbij. De levensverwachting is nu in weken te tellen.
Martin wil alles regelen voor hij dood gaat, maar de toekomst? Kun je de toekomst naar je hand zetten, manipuleren. Dat lukt niet, er over denken lukt niet, het verzandt. Loslaten betekent: berusten. Hij moet er mee stoppen, met dat geregel… Het is niet aan hem, niets is meer aan hem.
De krachten van Martin nemen af. Ben je ‘moe-ziek’ vraagt David.
“Ja, de ziekte zal mij steeds vermoeider maken, ik heb steeds meer rust en slaap nodig. Op een dag zal ik niet meer wakker worden.”
Martin, Ulla en David gaan naar de Oostzee op vakantie. Dit voelt Martin aan als zijn ‘voorlaatste’ hoofdstuk. Hij is moe, hij voelde dat hij had gedaan wat hij kon. Het is op , er is niet meer.
Als ze nu naar huis zouden gaan, zou dat zijn laatste hoofdstuk worden.
“… ze bleven zo lang mogelijk aan zee… ze bleven wachten tot de zon in de zee zonk…” (p.220)
Ondanks het zware thema van dit boek leest het als een melancholische roman. In mooie zinnen neemt de schrijver ons mee in het proces van Martin om het naderende afscheid te accepteren, om het leven los te laten. Ook al komen er nog schurende ogenblikken in de relatie van Martin en zijn veel jongere Ulla, zij blijven van elkaar houden en elkaar steunen.
Een liefdevolle roman, die een diepe indruk achterlaat.