De rivier gaat en de tijd staat stil

Ik ken een berg die op me wacht - Sholeh Rezazadeh
De rivier gaat en de tijd staat stil
Sholeh Rezazadeh is een Iraanse auteur die nu acht jaar in Nederland woont. Zij is in Iran afgestudeerd als arts, maar mag/kan haar beroep hier niet zomaar uitoefenen.
Als kind zijnde had zij al de droom om schrijfster te worden. Eenmaal in Nederland besloot ze haar droom waar te maken. Zij schrijft direct in het Nederlands.
Het schrijven in een redelijk vreemde taal geeft als voordeel dat ze afstand kan nemen van de gebeurtenissen. Daardoor voelt ze zich thuis in het Nederlands, ook al verschilt onze taal enorm met het zachte Iraans. Het Iraans is poëtischer en heeft ruimte voor de fantasie.
In haar “Ik ken een berg die op me wacht” is een rivier de hoofdpersoon. De rivier beschrijft de nomadenstam die aan zijn oevers leeft. In en kleurrijke beschrijving wordt de lezer mee genomen naar de streek waar Aras stroomt. Hij beschrijft ook de personen van de stam. Voor Saray heeft hij een zwak, haar stem is zacht als de stralen van de zon. Als zij zijn water drinkt en haar huid bevochtigt, stijgt Aras expres, maakt de zoom van haar rok nat en spat omhoog waardoor de ketting van gedroogde kruidnagelbloemen om haar hals nat wordt en een lekkere geur verspreidt. Aras is verliefd op Saray.
Saray is verliefd op Aydin, de herder. Hij is gevoelig voor haar emoties, heeft gezien dat ze haar moeder miste.
“… hij had in haar ogen verborgen verdriet gezien dat van tijd tot tijd alleen maar in druppels tevoorschijn kwam…”(p.26)
In de roman is veel ruimte voor de natuur. De vrouw Ipek zit altijd buiten tapijten te weven. Ook met kou en sneeuw en soms midden in de nacht. Deze tapijten weeft ze voor de bomen. Zij weeft de knoppen en bloesems, vogels en kleuren in haar kelims en wikkelt deze om de bomen, zodat zij dit in de winter niet zullen vergeten.
Ipek is bang dat de bomen dit zullen vergeten, omdat er steeds minder regen en sneeuw valt. Houden we onze Aras, kan onze kahn Aras dit wel aan?
Op poëtischer wijze wordt een klimaatverandering beschreven. Aras vertelt dat hij wordt gevoed door de tranen uit de bergen, door het water van de natuur.
Wat zou er gebeuren als ik er niet meer ben, vraagt Aras zich af. Wat blijft er van de vlakte over? Waar blijven de nomaden?
“… word ik een oud litteken op het gerimpelde voorhoofd van de langzaam afstervende aarde…”(p.57)
In de winter moet de nomadenstam naar gematigder streken trekken. Als de kudde van de stam de rivier moet oversteken, doen koeien en paarden dat alleen, maar schapen en geiten worden naar de overkant gedragen door Aydin. Als hij uitglijdt heeft Aras geen medelijden… het schaap verdwijnt in de stroom van het water.
De nomaden leven met de natuur en van de natuur. De Marskramer staat daar recht tegenover. Hij probeert zijn plastic ‘rommel’ aan ze te slijten. Maar op een dag brengt hij een gast uit Nederland. Zij, Alma respecteert de natuur. Ook zij woont bij een rivier de Amstel, maar die is niet te vergelijken met Aras. Haar oma komt uit Iran en Alma wil de roots van oma bezoeken. Zij kent de liederen over Aras die Ipek tijdens het weven zingt, geleerd van oma.
Alma zoekt rust. Zij voelt zich niet fit… alsof er bakstenen in mijn nek zitten. Ipek zegt: “je ruikt naar vermoeidheid.”
“… de rusteloze vogel van de tijd nestelt zich in mijn handen. De rivier gaat en de tijd staat stil…”(p132)
De thema’s van het verhaal zijn Liefde, Bezielde Natuur, Nomaden, Seizoenen en een kritische kanttekening op de klimaatverandering.
De stijl is heel poëtisch en sprookjesachtig. De beeldende beschrijvingen brengen de personages en de natuur van de roman dicht bij je.
De gepersonifieerde Aras is steeds duidelijk zichtbaar. Hij is de rode draad in het verhaal, houdt het bij elkaar maar eist ook zijn tol.
Wordt deze stijl een nieuwe traditie in de Nederlandse literatuur?