Schrijven is dingen uit de vergetelheid halen.

Plotseling liefde - Aharon Appelfeld
Ernst, zeventig jaar, een intellectuele man, heeft een actief en onstuimig leven achter zich. Als zoon van ouders, die zich altijd in zwijgen hullen, heeft hij de kracht van het woord ontdekt. Op de middelbare school schreef hij al gedichten. Van zijn joodse achtergrond moet hij niet veel weten, hij vindt zijn achtergrond een achterlijke sjtetlmentaliteit. Hij sluit zich aan bij de communistische jeugdbeweging en mag met de ‘plak-ploeg’ mee op pad om affiches te plakken. Hij (als jood!) mag zelfs de tekst van de affiches ontwerpen. Ernst verlaat zijn ouderlijk huis, heeft geen vast onderdak en weigert naar huis terug te keren.
Hij trouwt met Tina en ze krijgen een dochtertje Helga. Maar Ernst is in die tijd een overtuigd soldaat van het Rode Leger, hij vertrekt richting oorlog om die ‘monsterlijke slang’ te verslaan. Helaas trekken de Duitsers en de Roemenen hard, meedogenloos hard, op tegen de Joodse bevolking. Zijn ouders, Tina en Helga worden de rivier de Boeg ingedreven…
Ernst komt onbedoeld in Israel, nog voor de stichting van de staat en blijft er.
Hij wordt ouder en heeft hulp nodig. Irene, zevenendertig jaar, die altijd voor haar ouders heeft gezorgd, komt bij hem werken. Om acht uur ’s morgens is ze er, zorgt voor het ontbijt en de koffie. Ze maakt schoon, kookt zijn warme maaltijd en is een luisterend oor voor Ernst. Zij houdt wel de joodse gebruiken in ere.
Ernst wil een boek schrijven over zijn leven. Het put hem uit. Als hij een stuk geschreven heeft, leest hij het voor aan Irene en vraagt haar mening.
Irene kan niet altijd antwoorden. Zij ziet de strijd die Ernst voert om de juiste woorden te vinden, die worsteling verzwakt hem.
Maar zelfs in zijn donkerste ogenblikken schrijft hij halve en hele zinnen op briefjes, die hij dan weer in een zakje bewaart. Af en toe loopt hij naar het zakje en pakte er een briefje uit (p.22)
Irene wil hem zeggen, ga naar de bron, ga naar je ouders, vraag ze om vergiffenis. Zonder dat heb je geen houvast! Je moet verbinding voelen om te kunnen schrijven. Zonder die verbinding lukt het niet!
Ernst voelt dat hij moet schrijven om zijn leven te helen. Hij moet terug naar zijn kindertijd en puberteit, naar zijn soldatentijd.
Irene, die liefdevolle en wijze ouders heeft gehad, steekt herinneringskaarsen aan. Zij heeft contact met haar overleden ouders en praat thuis met hen, vraagt hen raad. Haar ouders zijn geen herinnering maar juist een warme nabijheid.
Ernst moet ook bij zijn ouders zien te komen. Zij steekt ook voor hem herinneringskaarsen aan.
Ernst kan ‘terugkeren’ naar de Karpaten, naar zijn grootouders. Hij is daar als kind zijnde veel geweest. Langzaam komt deze jeugd omhoog.
“… hij zocht de precieze woorden overeenkomend met zijn bedoeling… het schrijven prikkelde zijn geheugen, bracht hem steeds op andere plekken… woorden… kostbaarder dan goud, ga er spaarzaam mee om…” (p. 150,152)
In mooie taal, heldere zinnen en korte hoofdstukken is de lezer getuige van de strijd die Ernst levert.
Irene, zegt zelf een eenvoudige vrouw te zijn, ziet zijn worsteling en probeert hem op allerlei manieren te ondersteunen. Ze offert zich voor hem op.
De ontwikkeling van beide levens, eerst heel verschillend van aard, groeit heel subtiel naar elkaar. Het is ontroerend te lezen hoe beide figuren open staan voor deze nieuwe fase, hoe beide figuren elkaar nodig hebben en hoe ze elkaar gaan ondersteunen. Het is ontroerend te lezen hoe zich een tedere, zorgende liefde ontwikkelt.
‘Plotseling, liefde: ’Een ‘monumentje’ voor onbaatzuchtige liefde