'Angst is een verspilling van het leven'

Met de nouveauté The Zipless Fuck uit haar debuutroman Fear of Flying werd de Amerikaanse schrijfster Erica Jong in 1973 in één klap wereldberoemd. Dat begrip leverde haar de dubieuze bijnaam ‘The Happy Hooker of Literature’ op. Van een onbekend dichteres en schrijfster werd Jong niet alleen een New Yorkse celebrity, maar ook een feministisch boegbeeld, aanbeden door vele, vooral vrouwelijke lezers. Want zij durfde destijds te schrijven waar anderen angstvallig over zwegen: gedetailleerde seksuele fantasieën van de vrouw. In die veelbesproken roman (in Nederland vertaald als Het ritsloze nummer ) droomt hoofdpersoon Isadora Wing van vluchtige, anonieme seks waarin geen plaats is voor schuld of strijd. Jong introduceert dit verlangen als de Zipless fuck en laat de hoog-sensitieve Isadora zich ermee bevrijden van de toen heersende bekrompen ideeën over vrouwen. Dat Jong wereldwijd meer dan 27 miljoen exemplaren van deze titel verkocht, bewees dat ze ermee voorzag in een behoefte: Fear of Flying werd baanbrekend op gebied van vrije seksualiteit.

Veertig jaar later, na meerdere romans, dichtbundels en non-fictieboeken gepubliceerd te hebben, schreef Jong de opvolger van dat revolutionaire boek: Fear of Dying, vertaald als Het ritsloze naspel. Met dit boek breekt Jong een lans voor de seksualiteit van de oudere, rijpe vrouw. Want, zo meent de auteur, op hun zestigste worden vrouwen geacht oma’s te worden en zich terug te trekken in serene seksloosheid. Maar leven is hartstocht en zestig is het nieuwe veertig, zegt Jong, dus waarom zou het seksleven ook dan niet meer opwindend en spannend mogen zijn, en vooral zonder gêne?

Erica Jong (1942) stapte zelf viermaal in het huwelijksbootje en die relaties inspireerden de schrijfster tot haar prikkelende en ruimdenkende werk. Ongeacht de roem die haar ex-mannen ermee verwierven, werd de vrijpostigheid over haar huwelijken haar niet altijd in dank afgenomen. Met haar huidige echtgenoot heeft ze dan ook de schriftelijke afspraak gemaakt dat ze over hem mag schrijven wat ze wil.

Het ritsloze naspel is dan geen daadwerkelijk vervolg, Jong geeft wel nieuwsgierig makende verwijzingen naar haar eerste titel.Zo is Isadora Wing bijvoorbeeld aanwezig als hartsvriendin en alter ego van protagonist Vanessa Wonderman.

Deze Vanessa is een aantrekkelijke 60-jarige actrice die worstelt met het ouder worden. Ze ziet het leven bijna letterlijk door haar vingers glijden; haar hoogbejaarde ouders sterven, haar twintig jaar oudere echtgenoot belandt in kritieke fase in het ziekenhuis, haar geliefde poedel Belinda overlijdt en haar dochter Glinda brengt nieuw leven met de komst van een eerste kleinkind. Het besef dat ze niet immuun is voor de dood drukt zwaar op Vanessa. Ze ontwikkelt een obsessieve angst om ouder te worden, wanneer ze merkt dat plastische chirurgie of welke andere therapie dan ook, haar niet meer de garantie kunnen geven dat mannen zich omdraaien als zij voorbij loopt. De overtuiging dat hartstochtelijke seksuele escapades haar verjongende levensenergie zal geven, brengt haar zover dat ze zich impulsief inschrijft op een sekssite, ritsloos.com. Terwijl haar mailbox volloopt met allerlei interessante en vooral onbeschaamde reacties op haar advertentie, gaat rondom Vanessa het leven verder, wat haar dwingt tot nadenken over haar eigen sterfelijkheid en acceptatie van de vrouw die ze is geworden.

Het ritsloze naspel leest als een trein. Op vermakelijke en zeer persoonlijke wijze vertelt Jong over de innerlijke strijd van een oudere vrouw, met al haar onzekerheden, frustraties en twijfels. Naarmate het boek vordert neemt Vanessa’s drang naar seksuele bevrediging én dito bevestiging af en krijgt het verhaal meer het karakter van een spirituele zoektocht. De reis met haar echtgenoot naar India ervaart Vanessa als een wedergeboorte. In die bakermat van religie en antieke beschaving leert ze dat ze haar leven opnieuw kan laten beginnen en vormgeven. Het ritsloze naspel is niet alleen een prachtige ode aan de rijpere vrouw, maar weet vooral te overtuigen hoe angst een verspilling kan zijn van het leven.