Indrukwekkend historische reconstructie over hekserij in Vlaanderen

Tijdens de coronaperiode besloot hoogleraar Frederic Vermeulen om samen met zijn zoon dieper in zijn familiegeschiedenis te duiken. Zo stuitte hij op het tragische verhaal van Anna De Coninck, beter bekend als Tanneke Sconyncx, die aan het begin van de 17e eeuw werd beschuldigd van hekserij. Deze ontdekking vormde de basis voor zijn indrukwekkende boek “De Heks van Gottem”.

De schrijver neemt ons mee naar het Vlaanderen van het eind van de 16e en het begin van de 17e eeuw, een tijdperk van politieke en economische onrust, waarin vrouwen zoals Anna een kwetsbare positie hadden. We leren Anna kennen als een toegewijde vrouw die, ondanks haar inspanningen op het platteland en haar huwelijk met de zoon van de eigenaar van Hof Ter Leien, ten prooi valt aan jaloezie en kwaadsprekerij. Dit leidde uiteindelijk tot een tragische beschuldiging van hekserij. Het verhaal van Anna is schrijnend, maar staat symbool voor de duizenden andere vrouwen die ten onrechte van hekserij werden beschuldigd.

Het verhaal vangt aan in september 1575, wanneer Anna in een gearrangeerd huwelijk treedt met de zoon van een boer. Hoewel ze zich volledig inzet voor de boerderij, steekt al snel jaloezie de kop op bij de knechten. Deze afgunst vormt de kiem voor de valse geruchten die haar leven zullen ruïneren.
Vlaanderen kent in die tijd harde jaren: veel boerderijen staan op het randje van faillissement, maar de pacht moet desondanks worden betaald. Ook het Hof Ter Leien ontspringt niet aan de dans. De inkomsten dalen en het gezin ziet zich genoodzaakt mensen te ontslaan, wat de spanningen verder opvoert. Snel blijkt dat sommige dorpsbewoners de roddels, verspreid door een misnoegde knecht, over Anna beginnen geloven. Vriendelijke begroetingen worden o.a. niet meer beantwoord.

Ondanks haar pogingen om haar onschuld te bewijzen, is het kwaad al geschied. De roddels hebben zich verspreid en in een tijdperk waar bijgeloof hoogtij viert, wordt Anna’s lot bezegeld. Haar uiteindelijke arrestatie en de daaropvolgende beschuldigingen van hekserij leiden tot een reeks gruwelijkheden. Vrouwen zoals Anna werden onderworpen aan martelingen en verschrikkelijke ondervragingen om bekentenissen af te dwingen.

Frederic Vermeulen brengt het tragische verhaal van Anna op een levendige en toegankelijke manier tot leven. Tegelijkertijd biedt hij een dieper inzicht in de maatschappelijke structuren van die tijd, waar bijgeloof en angst de boventoon voerden. Het boek werpt ook licht op de politieke en religieuze intriges die vrouwen kwetsbaar maakten voor zulke beschuldigingen. Wat het boek zo krachtig maakt, is de manier waarop het aantoont hoe snel iemand het label van “heks” kon krijgen en hoe destructief een simpele roddel kon zijn.
De beschuldigingen die Anna troffen, lijken voor ons vandaag de dag absurd, maar in de context van de tijd waren ze dodelijk serieus. De auteur legt feilloos uit hoe elk ongeluk, ziekte of falen in de gemeenschap werd toegeschreven aan hekserij. Een simpele aanraking of een schouderklopje kon voldoende zijn om iemand ziek te maken, en daarmee de basis vormen voor beschuldigingen van toverij.

De Heks van Gottem is meer dan een historische reconstructie; het is een krachtig verhaal over onrecht, angst en het onvoorstelbare leed dat vrouwen in die tijd werd aangedaan. Het herinnert ons eraan hoe belangrijk het is om waakzaam te blijven voor het kwaad dat ontstaat uit roddels, bijgeloof en irrationele angsten.