Zijden sari's, jasmijnthee en frangipani in de Roze Stad

Alka Joshi verhuisde op haar negende met haar Indiase familie naar de VS, ze studeerde aan Stanford University en baat een marketingagentschap uit. De schrijfmicrobe kriebelde al jaren en na een cursus creative writing waagde ze de stap en met succes: haar debuut The Henna Artist werd opgepikt door de Reese Witherspoon Book Club (maandelijks stellen ze een boek voor met als thema diversiteit opgebouwd rond een centrale vrouwenfiguur ), werd een gigaseller, werd vertaald in twintig talen en wordt nu ook verfilmd. Deel twee is persklaar en deel drie staat in de pennen. De Nederlandse vertaling wordt verzorgd door Caecile de Hoog en Noor Koch. Het boek draagt ze op aan haar moeder, die op haar achttiende werd uitgehuwelijkt en een leven in dienst van man en kinderen leidde. Hoofdpersonage Lakshmi is het symbool van de onafhankelijke vrouw die zelf haar keuzes maakt.

We schrijven India, Jaipur, de Roze Stad, midden 1955: de dertigjarige Lakshmi Shastri is een getalenteerde hennakunstenares die de invloedrijkste vrouwen van de stad onder haar clientèle telt. Dertien jaar geleden vluchtte ze weg van haar gewelddadige man, waardoor ze de schande over zichzelf en haar familie afriep. Ze vond onderdak bij de courtisanes in Agra, stad van de Taj Mahal, waar de kruidenkennis van haar schoonmoeder verlichting bood bij vrouwenkwalen. Architect Samir Singh deelt haar contraceptieve sachets uit aan zijn maîtresses en introduceert haar in zijn kennissenkring. Nu ze uitgenodigd is bij de Maharani, de eerste vrouw van de Maharadja, en haar zelfgebouwde huis zo goed als afbetaald is, lacht de toekomst haar toe. Dan duiken sombere wolken op aan de horizon als haar man Hari, vergezeld van Radha, een onbekende zuster, plotsklaps voor haar neus staat.

Alka Joshi plaatst haar verhaal in een boeiende tijdsperiode: een India dat net onafhankelijk werd, met een maatschappij die in volle transitie is tussen de Britse regels en nieuwe wetten. Zo mag een vrouw van haar man scheiden en is het kastenstelsel officieel afgeschaft. Waar het thema van de vrouw die een gearrangeerd huwelijk moet ondergaan en daarbij rechteloos het bezit wordt van haar schoonfamilie, de westerse lezer het meest aanspreekt, weet Joshi op subtiele wijze een complexere realiteit te duiden: eentje die voortkomt uit diverse tegenstellingen zoals platteland versus stad, arm versus rijk, tradities versus westerse invloed. Zonen, maar ook dochters kunnen dan wel een universitaire opleiding in Engeland volgen, eens thuis regelen de vrouwen het huishouden en hebben de mannen hun linnen pakken ingeruild voor de dhoti (lendendoek naar Gandhi's voorbeeld). Groot belang ook heeft religie en bijgeloof: het hulpje Malik is moslim in een Rajasthan waar het Hindoeïsme domineert, hij wordt de toegang ontzegd op een hennafeest. Waarzeggers die een invloedrijke vader een eerzuchtige zoon voorspellen, doen drastisch besluiten tot een adoptiefzoon als eerstgeborene.

De personages uit het boek zijn weinig uitgediept, kennen hoogstens een wazig ambivalent karakter: Hari is de gewelddadige man, nietsnut, profiteur, toont zich plots eervol, zo ook Radha die snel verandert van een bang, achteloos plattelandsmeisje in een veeleisende dwingeland. Het karakter van Lakshmi beweegt zich tussen plichtbewust en immoreel gedrag: schuldbewust naar haar familie toe, palmt ze de overspelige Singh in en helpt ze vrouwen te aborteren. Bizar is dat ze geen sympathie afdwingt, tot de lezer beseft dat ze geen echt persoon is, kan zijn, maar een synthese vertegenwoordigt: ze is een hennakunstenares, psychologe, aromatherapeut, ayrvedisch genezer, alles-in-een. Hier toont de auteur haar grote voorliefde en uitgebreide kennis van de Indiase natuurgeneeskunde.

Joshi hanteert een vlotte schrijfstijl, de toon en verloop van het verhaal hebben een uitgesproken feelgoodsignatuur. De weinig verrassende plot steekt schril af tegen het rijk gedocumenteerde kader en ook de geclaimde sterke vrouw met streven naar onafhankelijkheid verwordt snel tot een voorspelbaar verhaal waarin een dappere vrouw met de nodige dramatische wendingen haar gelukspad vindt.

De hennakunstenares leest als een warme feelgoodroman in een exotische wereld van kleuren en geuren in weelderige paleizen, waarin de westerse lezer een boeiend beeld ontdekt van de Indiase samenleving in de Roze Stad uit de jaren 50.