De wereld is een schouwtoneel
Donald Richard (Don) Delillo (1936) is een Amerikaans auteur, vooral bekend door zijn romans in postmoderne stijl. Hij kreeg talloze prijzen, waaronder de prestigieuze National Book Award voor zijn hele oeuvre. The Silence werd eind 2020 uitgebracht en enkele maanden later in het Nederlands, vertaald door Jan Fastenau. Net voor Covid-19 de wereld overviel. Dé vraag die iedere lezer zich stelt: zag de visionaire Delillo de tekens niet, ging de ouderdomsdeken de mist in? Want er is geen sprake van corona in dit boek. De reden is prozaïscher: Delillo projecteert zijn catastrofeverhaal van technisch falen op een dag wanneer vele mensen samen achter hun schermen zullen zitten. Beste datumkeuze bleek de eerstvolgende Super Bowl Sunday op 6 februari 2022.
Het echtpaar Jim en Tessa zit op een thuisvlucht van Parijs naar New York. Zij, een dichteres, noteert feitjes over hun reis, als herinnering voor later. Jim leest hardop de cijfers van het scherm boven zich. Ze wisselen banaliteiten uit, vervelen zich. Plots vallen alle elektronische functies uit. Max, emeritus hoogleraar natuurkunde, en zijn vrouw Diane zitten in hun appartement in Manhattan te kijken naar de reclame op hun grootbeeldtelevisie. Samen met gast Martin, ex-student van de professor, wachten ze op de reizigers. Een gezellig avondje wedstrijd kijken, een hapje en drankje zijn gepland. Ook hier gaat het scherm op zwart.
Het boek leest als een toneelspel, vijf spelers opgesteld op slechts enkele podia: de vliegtuigstoelen, ziekenhuisgang, het appartement. Twee intermezzi offscreen zijn de straat waar een taxi gezocht wordt en Max die gaat informeren bij zijn buren in het appartementsblok. Het is trouwens de eerste maal dat hij ze ontmoet, op vraag van zijn vrouw:
'Hebben jullie je voorgesteld?'
'We hebben elkaar toegeknikt.'
De moderne mens heeft enkel digitaal contact. Ook tussen de vijf protagonisten is geen menselijke warmte te bespeuren: Martin citeert eindeloos zijn held Einstein, Diane doet alsof ze luistert en observeert haar man Max, die zwijgend van zijn bourbon nipt en naar het zwarte beeldscherm staart. Tessa verlangt naar huis, waar haar man als een schaduw aanwezig is.
De stilte lezen betekent al je zintuigen uitschakelen, het is een louter cerebraal gebeuren. Geen emoties, geuren of kleuren komen over, je kijkt door een glashelder scherm naar personages die als robotten hun tekst debiteren. Delillo hanteert een uitgepuurde stijl, waar ook de vorm mede de stemming bepaalt en zo de aandacht trekt naar de inhoud en ze versterkt. Is het verhaal in deel één nog opgedeeld in genummerde hoofdstukken, dan hoeft dat niet meer in deel twee. Hier zijn de verhaallijn en de dialoog, de summiere contacten, de interactie tussen de vijf personages weggevallen. Ieder evoqueert zijn eigen persoonlijkheid, het functionele is weggegomd, wat overblijft is een woordenbrij die in almaar sneller tempo de lezer in het gezicht wordt geslingerd.
Afgesneden van alle informatie, de stroom die is uitgevallen, het appartement dat koud wordt – de situatie voelt alsof een apocalyptisch wereldeinde nabij is. Martin geeft het doemdenken en pessimisme van de eenentwintigste eeuw weer: de technologie beheerst en beheert ons, bestaan we nog wel?
'Niemand wil het de Derde Wereldoorlog noemen, maar dat is wat het is.'
Tessa schildert de klimaatdeclinatie:
'… noodweer en bosbranden en evacuaties, tyfoons, tornado’s, droogte, dichte mist, smerige lucht. Aardverschuivingen, tsunami’s, rivieren die verdwijnen, huizen die instorten, hele gebouwen die kapseizen, de hemel verduisterd door vervuiling.'
Amper 128 pagina’s lang schreef DeLillo toch een 'vol' boek: waar er in de tekst geen woord te veel staat, ontdekt de lezer in de schier eindeloze en doelloze opsommingen verwijzingen naar wetenschap, literatuur en moderne technologie. De stilte lezen, is als kijken naar een modern schilderij: eerst zie je een chaotische collage vol kleuren en structuren. Kijk je langer, onderscheiden zich langzaam de patronen en krijgt het beeld diepte. En kan de reflectie beginnen. Of de discussie. Of de schaterlach. Die opklinkt bij de laatste alinea.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Marina
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
