Een geslaagde, gelaagde, spannende én introspectieve thriller

De Zweedse auteur en journalist Anders Roslund (1961) is een man met een missie. In het nawoord van zijn thriller Drie uur (2018) vertelt hij over zijn motivatie en inspiratie voor zijn misdaadromans. Een krachtig statement en een hommage aan zijn co-auteur Börge Hellström die in 2017 overleed. Zijn basisidee is dat de boeken vanuit verschillende perspectieven geschreven worden; niet alleen de hoofdinspecteur is belangrijk, maar ook de crimineel en zijn innerlijke beleefwereld. De boeken moeten entertainend zijn, zeer zeker, maar vooral realistisch en maatschappijkritisch. In deze zoektocht naar feiten, het ‘waarom achter het geweld’, gaat Roslund behoorlijk ver. Hij heeft een brede kennissenkring in het ondergrondse milieu en zijn nieuwsgierige neus bracht hem meermaals in de problemen zodat politiebewaking en een stel bodyguards nodig waren. Het succes is gevolgd, de prijzen en vertalingen van zijn boeken stapelen zich op. Inmiddels is Drie jaar verschenen.

Ewert Grens ontmoet op het kerkhof een jonge vrouw. Ze bezoekt het lege graf van haar vierjarig dochtertje dat drie jaar geleden ontvoerd werd en spoorloos bleef. Als Grens ontdekt dat er op diezelfde dag een tweede meisje verdween, gaan zijn alarmbellen af. Wanneer hij tegen de wil van de ouders de overlijdensverklaring wil tegenhouden, op de begrafenis verschijnt en de pers alarmeert, is voor zijn leidinggevende de maat vol: Grens wordt op non-actief gezet. De speurder die doorgaans in zijn kantoor eet, slaapt en met sloten slappe koffie zijn speurwerk volhoudt, draait zijn nacht - en dagritme om. ‘s Nachts sluipt hij door de gangen van het politiebureau, tot hij op een gouden tip stuit. Een internetfoto brengt hem op het spoor van een pedofilienetwerk waarop hij ‘zijn’ troepen in stelling brengt: ex-crimineel Hoffmann en hacker Billy.

Drie jaar (vertaling Ron Bezemer) is het vijfde boek in een serie waarin hoofdinspecteur van de Stockholmse politie Ewert Grens samenwerkt met Piet Hoffmann, een crimineel gerekruteerd als infiltrant. Het uitgangspunt is dat alleen echte criminelen onontdekt kunnen doordringen in een misdaadmilieu. Het is een gevaarlijke status, want bij Zweedse wet verboden en bij ontdekking staan ze er alleen voor. In deze 'Drie'-serie - zo genoemd voor de herkenbaarheid want Grens treedt ook op in andere thrillers- maakt vooral Hoffmann een grote evolutie door. Wil de lezer ten volle genieten van dit boek, is lezing van de gehele serie, best op volgorde, een sterke aanrader. Roslund benadert zijn hoofdfiguren als vrienden die hij door en door kent. De reacties van Hoffmann en zijn gezinsleden kaderen in een persoonlijke groei die subtieler en persoonlijker is dan die van het doorsnee seriepersonage.

Is Ewert Grens voorheen enkel gekend als de eigenzinnige speurder met een onverwerkt trauma die zijn collega’s en meerderen horendol maakt, dan is deze 'Drie' bij uitstek een Grensboek geworden. Het duikt diep in de psyche en melancholie van de rouwende man en vader, een goedgekozen uitwijding die rust en afleiding brengt in het gruwelijke thema kindermisbruik. Waar in de vorige boeken mensenhandel, wapensmokkel en drugstrafiek, samen met heftige geweldsscènes, ook de lezer fors konden beroeren, is dit onderwerp nog van een andere, indringender, orde. Maar het moet gezegd, de auteur benadert de lezer behoedzaam, veel scènes zijn filmisch geschreven: zo kijkt de lezer van achter de schermen naar de personages die naar de beelden kijken.

Qua toon en stijl is Drie jaar een schoolvoorbeeld van een perfect geschreven thriller: lange rustig opgebouwde zinnen bij een introverte passage, korte en vinnige woordkeuzes bij actiescènes. Mooie natuurbeschrijvingen die bewijzen dat dit ook kan in een spannend boek; een plot dat klopt, verrassende wendingen en spanningsbogen – die niet per sé op de geijkte plaatsen staan. Kortom: alle superlatieven voor een auteur die met de pen in de hand is geboren. Voor de aller-kritische lezer zijn er wel twee sequenties die vallen onder het titeltje ‘suspension of disbelief’, zelf te beoordelen of het smaakt of stoort.
Drie jaar is een wederom geslaagde, gelaagde, spannende én introspectieve thriller van het duo Ewert Grens-Piet Hoffmann. Een delicaat onderwerp dat gevoelig gebracht wordt door de auteur die wil entertainen, informeren en allerminst choqueren.

Voor de Grensfans, een toemaatje: een link met zijn favoriete muziek