Over suikerbonen en de pil
In 1961 bracht de Vlaamse vrouwenarts Nand Peeters een nieuw voorbehoedsmiddel uit: de anticonceptiepil Anovlar. Peeters was diep begaan met het lot van vrouwen die op hoge leeftijd nog zwanger werden, met de bijhorende risico’s op complicaties voor zowel moeder als kind, om maar niet te spreken over de levensbedreigende praktijk van illegale abortussen. Die 'pil' heeft het leven van duizenden vrouwen veranderd: door gezinsplanning konden ze een carrière opbouwen, het kerngezin werd kleiner, er kwam meer comfort en seks werd losgekoppeld van voortplanting. Genieten mocht, de seksuele revolutie was een feit. Peeters, werkzaam in een katholiek ziekenhuis en docerend aan een katholieke universiteit werd ontslagen. Het Vaticaan schreef de encycliek Humanae Vitae.
Zo verhaalt Dirk Musschoot (1961) over een belangrijke mijlpaal in de geschiedenis van het gezinsleven in Vlaanderen. Om dan vervolgens niet te weten hoe zijn ouders aan gezinsplanning deden (welk kind wil beseffen dat ze ‘het’ doen? ), maar dat hij nu, jaren later, ervan overtuigd is dat de komst van zijn jongere zus geen ongelukje was, maar gewenst en gepland. Dit is de essentie van het boek: historische feiten worden afgewisseld met schetsen uit Musschoots familiealbum; droge data (meervoud van datum, maar ook het Engelstalig equivalent van ‘facts’), worden opgesierd met weetjes – zoals bijvoorbeeld dat het gebruik om doopsuiker uit te delen bij een geboorte terug te leiden is naar de Romeinen, die in honing gedrenkte amandelnoten schonken.
Musschoot werd na een eerste carrière als hobby-interviewer voor vrije radio’s fulltime krantenjournalist en schrijver. Zeventien jeugdboeken later, bekroond met o.a. een Boekenwelp en buitenlandse vertalingen, ging hij ook voor volwassenen schrijven. Werken met een historische grondlaag, steeds rijk gestoffeerd met foto’s en persoonlijke verhalen. In Wij gaan naar Amerika volgt hij de emigratie van 150.000 landgenoten naar de VS en Canada. Moeder is weg schetst de strijd van zijn moeder tegen Alzheimer.
Deze korte bio leest als de signatuur van Toen geluk nog heel gewoon was: een kader (hier de geschiedenis van het gezin in Vlaanderen, binnen de context van 100 jaar (bege)leiding van de Gezinsbond), opgevuld met een spinnenweb waar de draden met historische gebeurtenissen omweeft zijn door anekdotes en verhalen. Als dikke spin midden in het web zit de verteller die soms badinerend, soms met analytische ernst eigen kennis en foto’s mengt met objectief onderzoeksmateriaal.
Dit format geeft heel wat voordelen: de schrijver kan vrijuit freewheelen en opgaan in zijn jeugdherinneringen om dan op Wikipedia-wijze de lezer terug naar de geschiedenisles te loodsen. Zo krijg je een vlot lezend verhaal, niet verzwaard met de gebruikelijke voetnoten en referenties uit geraadpleegde documentatie. Die lijst van publicaties vindt de lezer achteraan, waar een snelle scanning leert dat grosso modo het merendeel van de geraadpleegde bronnen binnen de laatste tien jaar werden uitgegeven. Recent feitenmateriaal betekent actuele geschiedschrijving.
De aangeraakte onderwerpen zijn indrukwekkend divers in hun schijnbare eenvoud: van verliefd, verloofd, getrouwd naar kindjes kopen en ze opvoeden, van op vakantie gaan tot het legenestsyndroom. Vul dit aan met: Tupperwareparties, nonkel Bob, Bom- en Bam-vrouwen, van deken naar donsdeken, Softenonkinderen en ADHD, vakantiekolonies en Witte Mars… Musschoot zoomt in tot op microniveau. Een rasverteller die weet dat geschiedenis zo pas echt tot leven komt. Soms gaat hij hierin wat irriterend ver. De lezer zit bijvoorbeeld niet te wachten op zijn verhaal hoe hij thuis hoger zakgeld bedong.
Wie 'Vlaams' en '100 jaar' zegt, denkt aan streektaal en ‘nieuwe spellingsregels’. Geen angst: Musschoot hanteert consequent het algemeen Nederlands, een sporadisch dialectwoord wordt uitgelicht. Eén uitzondering: 'kakkernestje*'. Een knipoog van de Gentenaar?
Toen geluk nog heel gewoon was is een vlot geschreven tijdsdocument dat voor de oudere Vlaamse lezer een warme trip down memory lane betekent, en de jongere leert waarom zijn grootouders maar niet over Expo ’58 kunnen zwijgen (het was hun huwelijksreis). Nederlanders vinden er de Dolle Mina’s en Ad Vissers' Toppop terug.
En foto’s uit de oude doos… wie kan dat weerstaan?
*kakkernestje: een nakomertje, Waaslands dialect.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Marina
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
