Een bundel met humor, absurditeit en tragiek

Op vrijdag 19 februari verscheen in de Week van het Korte Verhaal het derde boek van de Vlaamse schrijfster Griet op de Beeck (1973). Gij nu is een verhalenbundel, een gewaagde keus in een maatschappij waarin de roman vooralsnog de norm is. Eén ding is zeker: met haar succesromans Vele hemels boven de zevende en Kom hier dat ik u kus heeft Op de Beeck een enorme schare enthousiaste lezers verzameld die reikhalzend naar haar derde boek hebben uitgekeken.

De vijftien korte verhalen in Gij nu gaan over evenveel afzonderlijke mensen die ieder iets hebben meegemaakt en hier doorheen moeten. De wereld die geschapen wordt in Gij nu is hard en medogenloos, met kleine lichtpuntjes. Samen vormen de verhalen een geheel, wat wordt benadrukt in de slotalinea van de bundel, waarin wordt terugverwezen naar de personages die eerder de revue passeerden.

Het is een feit dat Op de Beeck een hoeveelheid personages en verhalen op je afvuurt die iets met je doen. Echter, zoals het vaker gaat in verhalenbundels, komen sommige verhalen harder binnen dan andere. In Gij nu wordt de samenhang tussen de verhalen onder andere benadrukt door de opbouw van de verhalen, die bijna nooit afwijkt. Hetzelfde kan gezegd worden over het perspectief, dat vaker wel dan niet vanuit de derde persoon is geschreven. Het effect hiervan is dat je tot op zekere hoogte het verloop van het verhaal kan invullen en zo onbewust een bepaalde afstand creëert, waardoor het verhaal soms minder hard binnenkomt dan zou moeten.

Voorbeelden hiervan zijn Dennis en Dolo, twee personages die in afzonderlijke verhalen hun eigen strijd leveren. Dennis omdat hij een hartafwijking heeft en te horen krijgt dat er een donorhart voor hem is. Door verschillende redenen is hij te laat in het ziekenhuis waardoor het hart alweer vergeven is. Dolo komt uit een ander land en leeft met lotgenoten in een kraakpand een leven in de illegaliteit. Hij begaat uiteindelijk een wanhoopsdaad om aandacht te vragen voor de situatie waar hij en zijn lotgenoten zich in bevinden en ook om eindelijk van alles verlost te zijn. An sich twee prachtige en schrijnende verhalen, die helaas door de opbouw en het perspectief ervoor zorgen dat je niet meer dan een buitenstaander bent die het aanschouwt, om het gebeurde vervolgens van je af te schudden en weer over te gaan tot de orde van de dag.

Gelukkig verandert dit in de tweede helft van de bundel, wanneer er meer variatie komt en Op de Beeck bewijst dat het onmogelijk is om onverschillig te blijven bij haar verhalen. Ook puilt Gij nu uit van de rake observeringen en prachtige zinnen: “Mensen zijn altijd het mooist wanneer ze zich ongezien wanen, dacht ze.” Wat Op de Beeck knap doet is laten zien dat er in ieder mens een bepaalde hoeveelheid tragiek zit. Iedereen heeft een verleden, met trauma’s en herinneringen, of deze nu net zijn gecreëerd of al langer rondwaren, in Gij nu passeert alles wel de revue.

Dat dit gepaard kan gaan met een dosis absurditeit en humor gekoppeld aan het banale laat het verhaal van Kathleen zien, die tijdens haar etentje met Dries nodig moet plassen en op de wc stuit op een enorme drol die niet van haar afkomstig is en – hoe vaak ze ook probeert door te spoelen – niet richting riool wil. De gebeurtenissen die volgen op haar beslissing om de drol dan maar in een plastic zakje te doen om later ergens anders weg te gooien zijn zowel grappig, gênant als pijnlijk herkenbaar.

De vijftien verhalen in Gij nu kunnen onmogelijk evenveel met je doen, maar laten wel zien dat Op de Beeck een scherp oog voor detail heeft en met zowel humor, absurditeit en tragiek verhalen heeft geschreven die iedereen op verschillende manieren zullen aanspreken. Griet op de Beeck heeft dan ook bewezen dat ze naast romans ook verhalen schrijft die het lezen en herlezen waard zijn.