De woelige jaren tachtig van Jess Walter

Jess Walter is de afgelopen periode niet onopgemerkt gebleven in de boekenwereld. Zijn roman Schitterende ruïnes bestormde vorig jaar in de Verenigde Staten al de bestsellerlijsten en belandde zelfs op één in de New York Times bestseller list. Toen de vertaling eerder dit jaar in Nederland verscheen bleef Walter ook hier niet onopgemerkt. De auteur heeft echter al zes romans geschreven, waarvan zijn derde roman De Donutman, officieel verschenen in 2005 onder de titel Citizen Vince, onlangs werd uitgegeven door uitgeverij Marmer. Walter mocht hiervoor de Edgar Allen Poe Award in ontvangst nemen voor best novel.

De Donutman neemt je niet mee naar Italië en Hollywood, maar naar Spokane Washington. In het najaar van 1980 met de presidentsverkiezingen op de achtergrond, volgen we een weeklang Vince Camden. Vince woonde hiervoor in New York City en had een andere naam. Maar door zijn criminele verleden is hij in een getuigenbeschermingsprogramma terecht gekomen en moet hij een nieuw leven opbouwen in Spokane. Dat probeert hij ook, als donutbakker, maar tegelijkertijd blijft het (licht) criminele circuit trekken. Door een aantal verdachte gebeurtenissen besluit Vince om terug te keren naar New York, om met wat onopgeloste kwesties uit zijn verleden af te rekenen.

Vince Camden is in deze misdaadroman het prototype van wat je verwacht van een mannelijk hoofdpersonage: hij is ietwat mysterieus, heeft een getroebleerd verleden en is op een grappige manier cynisch. Verder passeren de corrupte politieagent, een prostituee die ook getroebleerd is, de mooie succesvolle vrouw, de idealistische politicus en een heel scala uit de duistere onderwereld met dito taalgebruik, de revue. Alle ingrediënten voor een sappige misdaadroman zijn aanwezig en Walter stelt niet teleur.

Bovenstaande kan voorspelbaar en ietwat irritant klinken, maar voor een fijne misdaadroman maken al deze ‘typische’ kenmerken en personages niet uit. Ze hinderen het verhaal niet, maar maken het juist sterker. Fijn aan Walter is dat hij een originele twist geeft aan de klassieke kenmerken van de misdaadroman door het wel en wee van Vince Camden haarfijn te laten verweven met dat van politiek Amerika. Hoewel de verkiezingsstrijd tussen Jimmy Carter en Ronald Reagan subtiel op de achtergrond meespeelt, is dit van groot belang voor het verhaal en de innerlijke strijd van Vince. Het maakt de roman des te interessanter.

De Donutman focust voornameijk op Vince Camden, maar er zijn ook een aantal zijwegen in de roman die laten zien hoe het criminele veld, de politiek en de politie niet per se qua morele overtuigingen van elkaar hoeven te verschillen. Misdaad, politiek en rechtvaardigheid liggen heel dicht bij elkaar. Echter, wat Vince Camden als personage ook laat zien is dat ondanks het feit dat iedereen een verleden heeft, en in zijn geval een wat zwarter verleden, je altijd – en soms letterlijk – met een schone lei kan beginnen en je stem kan laten horen en gelden, en dat zelfs als het niet altijd zo lijkt, die stem altijd wat waard is.

Hoewel De Donutman als een roman geprofileerd wordt, valt het toch meer onder het genre misdaad. Dit is niet erg, maar je moet er wel van houden. Als je hier wel van houdt is deze roman van Jess Walter het perfecte boek om mee weg te kruipen in de zon of waar dan ook. Het is een vermakelijke en originele misdaadroman die een verfrissende kijk geeft op misdaad en politiek in de woelige jaren ‘80 van de Verenigde Staten en een nieuwe kant laat zien van Jess Walter.