Een zintuigelijk en poëtisch verhaal

Mariken Heitman neemt je in Mierenkaravaan mee in de wereld van Kiek, een vrouw die worstelt met het accepteren van de pas ontvangen diagnose MS. Ze zoekt troost in haar tuin, wat voor haar een toevluchtsoord is en waar ze zich veilig voelt te midden van de natuur en de seizoenen. De hoofdpersoon Kiek zoekt naar een balans tussen de mogelijkheden om haar passie uit te oefenen (de tuin) en de chaos die haar ziekte met zich mee brengt. Zo zijn haar gedachten voortdurend in beweging, zoals een mierenkaravaan, om haar lot te accepteren. Heitman laat in dit boek zien dat alles met elkaar verweven is: van de tuin en het ritme van de seizoenen tot Kieks verlangen naar eenheid en evenwicht. Samenhang is dan ook een woord dat steeds terugkeert in het verhaal.

Een van de belangrijkste thema's in Mierenkaravaan is de relatie tussen de natuur, gezondheid en identiteit. In de beschrijvingen van Kieks tuin komt een diepe, bijna tastbare liefde voor de natuur naar voren. Kiek voelt zich verbonden met de aarde, het plantenleven en de processen van groei en verval. De seizoenen zijn belangrijk: 'als de seizoenen de tuin verlaten, dan houden ze op te bestaan.' Kiek ervaart haar eigen leven net zo—haar ziekte plaatst haar in een “witte kamer,” waardoor ze geen onderdeel meer is van de cyclus in de natuur, maar op een zijspoor is geplaatst.

Op de cover van het boek staat een afbeelding van een haas, die alertheid, kracht en scherpzinnigheid uitstraalt. De haas is krachtig en bijna uitdagend; hij verschijnt op de meest onverwachte momenten in de tuin en zorgt voor irritatie bij Kiek, vanwege de door hem aangebrachte schade in de tuin. Deze strijd symboliseert de eigen strijd van Kiek rond het accepteren van de diagnose MS.

Mariken Heitman schrijft met een intense, poëtische stijl. Haar taalgebruik maakt dat je de woorden letterlijk proeft en de tuin als levend ervaart. Haar zinnen, zoals “Kijk hoe laag de zon, voel hoe striemend de wind,” doen een beroep je zintuigen en trekken je het verhaal in. De zinnen vloeien steeds in elkaar over, waarbij ritmiek en klank je dwingen tot langzaam en aandachtig lezen. Er komen prachtige en onverwachte metaforen voorbij, zoals “konkelende preien” en de vergelijking van de tuin met een levend organisme.

Het vertelperspectief in Mierenkaravaan is bijzonder, door het optreden van een anonieme ik-verteller die zich persoonlijk richt tot de lezer. Soms lijkt deze stem een innerlijke monoloog van Kiek, dan weer klinkt het alsof een alwetende stem haar gedurende de dag begeleidt. Dit vertelperspectief zorgt voor een intieme sfeer tijdens het lezen, die prachtig samenvalt met de symboliek en de filosofie van het boek. Hierdoor voelt het alsof je als lezer toegang krijgt tot Kieks gedachten, maar zonder dat je ooit helemaal zeker weet wie er nu aan het woord is.

Met Mierenkaravaan heeft Mariken Heitman een ontroerende en uitdagende roman geschreven die veel vraagt van de lezer. Heitman roept een wereld op waarin alles betekenis heeft—van de kleinste mieren, de gewassen en de bodem tot de geur van aarde. Haar liefde voor taal, voor ritme en voor de natuur hebben een betoverende uitwerking vanaf het eerste moment. Voor wie houdt van een roman waarin natuur, het lichaam en taal op een complexe en verfijnde wijze met elkaar zijn verweven, is Mierenkaravaan een absolute aanrader. Het is een boek dat uitnodigt tot herlezen en ontdekken; een roman voor lezers die zich willen verliezen in het ritme van taal en willen nadenken over het complexe menselijke bestaan en de relatie die mens en natuur met elkaar hebben.

Mariken Heitman schreef eerder De Wateraap en ontving de Libris Literatuurprijs voor Wormmaan, waarin thema’s als identiteit en natuur centraal staan. Haar boeken kenmerken zich door subtiel en poëtisch taalgebruik, diepzinnige metaforen en de zoektocht wat mens en natuur met elkaar verbindt. Met Mierenkaravaan heeft de begaafde Heitman deze thema's opnieuw een stem gegeven.