Meer dan 5,6 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

Reflectief verhaal vol poëtische zinnen

Marja 27 oktober 2022
Bij uitgeverij Ambo|Anthos verscheen een al wat oudere roman van de IJslandse schrijver Jón Kalman Stefánsson, die door Marcel Otten werd vertaald. Het verhaal speelt zich in zijn geheel af op dit koude, noordelijke eiland vol bergen, rotsen, vulkanen en ijs. De ruige natuur van IJsland vormt het decor voor dit familieverhaal, dat verschillende decennia omspant. Vanaf eind 19e eeuw ontvouwt zich geleidelijk een geschiedenis vol grote en minder grote gebeurtenissen uit het dagelijkse leven van het voorgeslacht van de ik-figuur. Langzaam maar zeker krijg je een beeld van zijn kleurrijke familieverleden waarvan slechts flarden herinneringen zijn overgebleven. Alsof de reuzenschaar, die boven een winkel in Reykjavík hangt, ze uit de tijd heeft geknipt.

Het verhaal begint met een 40-jarige man die terugkijkt op zijn kindertijd en vooral op de periode waarin hij als klein jongetje zijn moeder verloor. De pijn vanwege dat verlies is voelbaar aanwezig, maar wordt nergens expliciet uitgesproken. 'De kleren in de kast vragen naar haar, de schoenen vragen naar haar en het feestbestek (van Kerst) herhaalt constant haar naam,...' , Zinnen als deze roepen feilloos het beeld op van eenzaamheid, verdriet en het duistere gevoel van een verloren geraakt zijn in de eens zo vertrouwde omgeving. Wanneer op een dag een stiefmoeder haar intrede doet in het leven van het jongetje en zijn vader verbeteren de omstandigheden in het gezin niet. De zwijgende aanwezigheid van de stiefmoeder benadrukt nog eens extra dat er niet wordt gesproken over het geleden verlies. Alleen gelaten met zijn tinnen soldaatjes speelt de jongen voor het raam van het appartement dat hem uitzicht biedt over de straat en de stad. Zij zijn het die nog steeds de naam van zijn moeder kennen, aan wie hij de gebeurtenissen van de afgelopen dag vertelt en zij zijn het die geïnteresseerd zijn in de sterren.

Naast het verhaal van het jongetje wordt in het boek veel aandacht besteed aan het leven van de flamboyante en impulsieve overgrootvader. Het is zijn verhaal en dat van zijn vrouw dat veel impact heeft op de verschillende generaties en waardoor terugkerende patronen in de familie ontstaan. Het leven als zakenman gaat overgrootvader niet goed af en zijn ondoordachte beslissingen brengen zijn gezin in grote moeilijkheden. Aan het einde van de 19e eeuw wordt het gezin in grote armoede gedompeld, waardoor de relatie tussen beide echtgenoten behoorlijk onder druk komt te staan. Zeker wanneer ze verhuizen naar het binnenland van IJsland, maar steeds opnieuw zegt overgrootmoeder: 'Kom' en tachtig jaar later zit de ik-figuur aan de rand van Reykjavík.' (blz. 212). .

De sfeer in het boek wordt mede bepaald door diverse beschrijvingen van straten en steden, soms in een adem genoemd met het IJslandse landschap. 'Op een dag verrijzen vier flatgebouwen op een plek waar duizenden jaren geleden een moeras grasbulten omhoog joeg, vogels floten en ontelbare plukjes pluis uit het wolgras werden getrokken. Er is diep in de aarde gegraven, een lang vervolgen tijd komt aan de opppervlakte en meer snippen dan mijn vingers kunnen tellen verliezen hun nest, meer tureluurs, meer pleviers en veel te veel kevers, veel te veel onzelieveheersbeestjes worden dakloos, maar daarvoor in de plaats verrijzen vier flatgebouwen. ' (blz. 85). Het is de schrijfstijl van Jón Kalman Stefänsson die het boek tot een feest maken om te lezen. De vele metaforen en de poëtische zinnen zorgen voor een bijzondere leeservaring waarbij elk woord er toe doet. Het is verleidelijk om veel citaten te vermelden, zoals 'Ik zit tussen hen in als een komma tussen twee woorden' wanneer het jongetje mag meerijden met een vrachtwagen door de straten van Reykjavík. Deze woorden vormen een scherp contrast met zijn moeder, die als zestienjarig meisje een uitroepteken in de tijd was. Echter wat rest na het leven is slechts duisternis en geknetter in de sterren, samen met het geruis van de reis van onze aarde. Wat blijft is het spoor in de taal zoals het vierde en laatste kind van overgrootvader en -moeder, dat dichter werd.

Het geknetter in de sterren is een reflectief verhaal vol poëtische zinnen, wat soms fragmentarisch aandoet maar steeds de lezer meeneemt op een indrukwekkende reis door de familiegeschiedenis van de ik-figuur. Het literaire karakter van de roman kan in het begin de lezer wat afschrikken, maar wie doorzet vindt een ontroerend en meeslepend verhaal tegen het decor van de ongerepte en imposante natuur van IJsland.
2

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Marja

Gesponsord

Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?

Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.

De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?

Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.

Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...

Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?

De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?

Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.

Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?

Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.

Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.

Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.

Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.

Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.

Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.

Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.

Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.

Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.

Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.

Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.

Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.

Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...

Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!

Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...

Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.

Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.

Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.

De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.

Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.

Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.

Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.

Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …

Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.

Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.

Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.